ھِید
نبشتہ: سعادت حسن منٹو
رجانک: حنیف بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
اُو منی ھُدا ! تو چہ ھیداں میچّل ئے۔ ”اِناں ، انگت اِنچو ھید نہ آں“۔
بوشت من ٹوالءَ کارآں۔ ” ٹوال دُراہ گُد شودوکءِ گورا اَنت“۔
گڑا من وتی سریگءَ زوراں ءُ تئی ھیداں پہک کناں۔ ”تئی سریگ ریشُمے ،ھیداں نہ چِنت۔“ من ھیدانی اے ترمپاں چار اِت نکن آں بلئے تو راست گوش ئے ریشُمیں گُد آپ نہ چِنت ،بلئے من تئی ٹوال آں۔۔۔چے زاناں من تئی ھیداں پہک کُت نکناں۔”مرچی گیشتر گرم اَت۔ٹالُکیءَ منءَ توسینت ، ھمائیءِ سرا تاں ادا اتکاں۔“
او ھُدا ! ”اِناں۔۔۔بس من دمانےءَ وش بوت آں۔یک سنگتے ھست اَت ،آئی منءَ امبءِ شربتے وارینت“۔ امبءِ شربت ھم بیت؟ ”ھر چیزءِ شربت جوڑ کنگ بیت۔“ منی اوں۔۔؟ ’’تئی شربتاں من ھمک روچ ورگ ءَ آں۔۔۔بلے تام اِش وش نہ اِنت۔۔“ شِرّ۔ ”شِرّ تو اے کہ شِیرکِنی ءِ تہا تُرْپشی مان کن ئے۔“ تُرْپشی وَ تو مان کُتگ۔۔۔من مصری شکر ءِ شاھڑے آں۔
”زاناں۔۔۔بلے برے برے۔۔۔“
تو گوں من انچو گیشیں مکن۔۔۔ادا بیا، من تئی ٹائیءَ پچ کناں۔ ”مرچی انچو زہمت چےءَ بوھگءَ اِنت؟“۔ تو منی مہراں زہمت گُش ئے؟۔ ”چونائیءَ اے بابتءَ من سرجمءَ سرپد بوھگ نہ لوٹاں۔۔۔ بلے انچو الّم گُش آں کہ تو ھچبر مہر ءِ بابتءَ انچو ھبر نہ کُتگ“۔
تو مہرءَ چے یے سرپد بئے؟۔ ”اگاں بنی آدم مہر مہ زانت ءُ آئیءَ سرپد مہ بیت من گُش آں آ دلوتے ھم نئے۔۔۔بِزاں بے ساھیں چیزے۔۔۔ سنگے۔۔۔دَگّے ءِ سرا کپتگیں پوڑے“۔
ادا بیا۔۔۔من تئی ٹائیءَ پچ بہ کناں؟ ۔”اے زہمت پرچہ؟‘‘ من سرپد نہ بوھگءَ آں کہ تو زہمت پرچہ گُشگءَ ئے؟۔ من کدی ترا زہمت پیشداشتگ؟۔ ”مرچی اولی رند اِنت۔“ تو سکّیں زانوگرے ئے۔۔۔بگوش اے زہمت کشیءِ سوْب چے اِنت؟ ”من چُشیں زانتکارے نہاں۔“ تو گوں لاچاری ءَ دیم ءَ جُنزان ئے۔ ”اِناں من لاچاری ءِ تہا نہ کپتگ آں۔۔۔یک راستی یے کہ من گُشت؟“۔
بیا منی نزدیکءَ ،من تئی ھیداں پہک کناں۔۔۔ گرمی ءَ بد ھال ءَ اَتکگ ئے۔ ”انچو بد ھال نہاں۔چونائی ءَ یک ھبرے راست اِنت کہ مرچی گرمی کمے زیات بوتگ۔۔۔اِشکُنگءَ مرچی دہ مردم چہ گرمی ءَ مُرتگ۔“ من گُشاں، تو انچو زر ھرچ کن ئے۔۔۔نہ گُش ئے کہ پہ گِس ءَ ”کولرے“ بیاراں۔“
کولر اژدری اِنت زاناں؟ تو وت یک مزنیں کولرے ئے۔۔۔اے بلاھیں گرم ءَ تئی گپاں اے لوگءَ ھنچیں سارتیءَ ایرداتگ کہ ھچ کولرئے کارے نہ اِنت۔
”تو نوں من ءَ مسکرا مکن بِر“۔
تئی سوگند اِنت۔۔۔من چُشیں گُھ ھچبر وارت کُت نہ کناں۔ ”منی سرئے سوگند تو پرچہ چِست کُت“ ؟ ھمے واستءَ کہ سک شِیرکن بہ بیت۔ ”بِزاں مردم ءَ ھما سوگند ورگی اِنت کہ شِیر کن اِنت۔“؟ الّم
”چہ تو من ھچ گوْست نہ کناں۔“ من مُدام باھیناں۔ ”تو کدی باھینتگ۔۔۔باھینگءَ مدام من باھینتگ۔“
ھؤ ھاں، نوں من کمے ترْھگ لوٹاں۔۔۔منی پُچاں در کن ”کباٹ ءِ تہا منی شلوارے ھست“ بنیں ئیں بیت ”جی اِناں۔۔۔سئیں گوں چِلان اَنت کہ انگت کاردار ءَ نہ شُشتگ اَنت“۔چُشیں کسان کسانیں ترا وتءَ شودگی اَنت۔”تو نزان ئے کہ سابون چونیں سِلیں چیزے۔۔؟دست تِرْک اَنت“۔ کاردارانی دست ھم تِرْک اَنت۔ ”تو مدام کاردارانی ھکءَ گپ کن ئے۔“
چے زاناں آ مردم نہ اَنت۔؟
شریں بِل اے کسّہاں۔۔۔ادا بیا تئی ٹائیءَ پچ کناں۔ ”ادا نوں کجام کوہ تَل کنگی اِنت کہ تو گُش ئے بیا منی کناں۔“ من گوں تو دگہ باز ھبر کنگ نہ لوٹاں، اے بگُش کہ ترا روَگ چیا تورگءَ اِنت۔؟ ”سواس تنک اَنت؟“
اے ھما اَنت کہ پاری تو زُرتگ اِتنت۔؟ ”ھؤ ھما اَنت۔ مرچی اولی رند اِنت کہ پادءَ کُتگ اَنت۔“ نچاراِتگ ءُ زُرتگ اَنت زاناں۔؟ ”چار اِتگ ءُ زُرتگ اِتنت پاد ءَ ھم کُتگ اِتنت بلے۔۔۔“ چون کسان بوت اَنت۔؟ ”ھرچیز ءَ کارمرز مہ کن ئے، تنک بیت۔“ اے اجبیں گپے۔ ”جنین وتی مردانی ھمک گپاں پرچہ اجب سرپد باں۔“؟
من گُشاں۔ادا بیا ،تئی ٹائیءَ پچ کن آں۔ ”یکبرے من ھمے سواساں کشّگ لوٹاں۔“ بِہ نند۔۔۔ من اِش کش آں۔
مرچی تو باریں چیءَ انچو مہروان ئے۔۔؟ پیسر ءَ۔۔۔ ”نوں دگہ ناز مکن۔۔۔بہ نند کرشی ئے سر ءَ۔“ ادا اے کرشی آں بچار نندگ ئے وڑا اَنت۔ ”من ترا گُشتگ اَت وھدے کہ اشانی پوش پہک ءَ سل بنت گڈا دُرستاں ساپ کنائین آں۔“
اے تئی اجبیں پگرے من اشی ئے بابت ءَ ھچ گُشت نکن آں مبادا تو دل ءَ کن ئے۔
چونائی ءَ گپ اش اِنت کہ من لوٹاں دانکہ کرشی شراَنت ءُ کار ءَ کاینت، شر کنگ نہ لوٹ اَنت۔۔۔چیا کہ اے چونائیءَ وتی وھد ءَ شرکنگ لوٹ اَنت۔۔۔چنچو کہ وھد جن اَنت شر اِنت۔ ”منی گُمان اِنت کہ تو ھم شر کنگ لوٹ ئے۔“
بچار۔۔۔منءَ چُشیں گپ دوست نہ بیت۔۔۔تو سک بے لگام بوھگ ءَ ئے۔ ”شریں۔۔۔من ھچ نہ گُش آں۔“ تو بے تواری ءَ ڈولدار تِر بئے۔”تو پرچہ بے توار بوت ئے؟“ تو منءَ گُشت کہ تو ھچ مہ گُش ئے ڈولدار تِر بئے۔“
”من نہ گُشت کہ تو وتی دپءَ چیزے مان کن ءُ بہ نند۔“ تو من ءَ ورگءِ واستءَ چیزے بہ دئے ”من ترا چے بِدے آں۔۔۔تو درا وارتگ ءُ پیداک ئے۔“
تو چوں زانت کرباناں؟ ”تئی پتلون گُشگ ءَ اِنت“۔
نارُشتءِ نشانی اِش بِراَنت۔۔۔ تو المءَ گوں وتی سنگتاں ھوٹلے ءَ شُتگ ئے،ھیش کُتگ۔
” ھیش نہ کُتگ مُردن ئیں گوں وتی کارمسترءِ ھمراھیءَ داوتےءَ شُتگ اِتاں گوں۔۔۔چو تو سرپدئے ءُ شریءَ سرا زان ئے کہ من بس وتی لوگ ءِ وراگ ءَ دوست داراں۔۔۔اودا من یک ءُ دو لُنکہ وارت ءُ دست چست کُت اَنت۔۔۔چیا کہ نان دگہ وڑ اِتنت۔۔۔آھانی تہا تئی دستانی واد مان نہ اِتنت۔“
بلے اے شلوارءِ نشان چوں پِر بوت۔؟ ”ھمے واست ءَ کہ ورگ وش نہ اِتنت۔ دو رند ءَ بِرنج جہل ءَ رتک اَنت۔“ برنج مدام چہ تئی دست ءَ رچ اَنت۔
اشاں بِل منءَ اے بگُوش کہ فرشءِ سرا شربت کئےءَ ریتکگ اَنت۔۔۔ءُ۔۔۔اے گِلاس۔۔۔ءُ۔۔۔جگ۔۔۔ مہمانے کسے اَتکگ؟
”ھؤ۔۔۔منی یک دزگہارے اتکگ اَت۔“ کئے۔۔؟ ”تو آئی ءَ نزان ئے۔۔۔شال ءِ نندوکے، منی ھم تبک بوتگ۔ ھنوں آئیءِ آروس ھم بوتگ ،منی گندُکاں اتکگ اَت۔“ آئیءِ گومءَ چے گپ بوت۔۔؟”من پرچہ بگُش آں۔۔۔چونائی ءَ آ چہ وتی لوگ ئے واجہءَ باز وش اَت۔“ ھمک جنین ءَ گوں وتی مرد ءَ وش بوھگی اِنت۔۔۔اے واستءَ اشی چونیں مزنی ئے؟
اناں۔۔۔آ۔۔۔ ”اناں۔۔۔آ۔۔۔ ”چے۔۔؟“ ھما گپاں بکن کہ من اِش نزان آں۔۔۔۔بگند ئے تو ھم نزانتگ اَنت۔۔۔“
اے کسّہاں بِل ،بیا من تئی سواساں کش آں۔۔۔ ”اے کارءَ من وت ھم کُت کناں۔“ اِناں مرچی من وت۔۔۔پیسرءَ ٹائیءَ پچ کناں۔ ”پچے کن۔“ تو چنچو شرئے۔ ”اے وڑ بِزاں چی ءَ؟۔۔۔۔۔۔پیسرءَ من ترا چو دوست نہ بوتگاں۔۔۔مرچی یکدم اے چونیں آشوبے ودی بوتگ“؟ آشوب چونیں؟
تو منءَ چہ بنداتءَ دوست بوتگ ئے۔۔۔منی سرجمیں سریگ میچّل بوت۔۔۔ توبہ، تو پرچہ انچو ھید بوھگ ءَ ئے؟ ”بِریں تہا“ ھؤ بِریں۔”چہ ڈن ءَ ادا گرم کمے کمتر اِنت؟“
ھؤ۔۔۔! ”اے سواساں تئی پادانی لنکُک سک پِرتکگ اَنت۔“ ھمک تنکیں چیز آسودگیءَ نشان بیت۔ ”من ھم مرچیءَ چہ رند تنک باں۔“ چہ منءَ۔۔۔؟ ”اِناں۔۔۔منی دزگہار ءَ منءَ گُشتگ اَت آئی مرد۔۔۔شَریں اے گپ ءَ یلءَ کن۔۔۔آئی سکیں تنکیں پُچ گوْرا کُتگ اَت۔۔۔“ من نوں دیست کہ تو اوں چوشیں تنکیں گُد گوْرا کُتگ۔۔۔کجا چہ زُرتگ اَنت تو؟
مرچی درزی ءِ کِرا چہ دوچائینتگ اَنت۔ ”من کہ دگہ ساڑھی ءِ آؤرتگ گوں۔“ آ اشیءَ گوں سوٹ نہ اِنت۔۔۔
شر من تئی ھمراھی ءَ کایاں گوں دُکانءَ گُد دوست کناں پرتو۔ ”آ دزگہار ءِ گوم ءَ تو چونیں ھبر کت؟“ تو بہ وپس۔۔۔پدا تو ھید بوھگ ءَ ئے۔۔۔
من ترا آئی ءِ سرجمیں گپاں گُشاں گوں۔”235 235 235 235“تو چہ وتی دزگہار ءَ مدام انچیں گپ گوش کن۔۔۔تا کہ مئے زندگی وش ھال بہ بیت ءُ منی ھیداں مدام وتی سریگ ءِ گوم ءَ پہک بہ کن۔
”تئی ھید نوں منی ھوناں ھوار اَنت“۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہا درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ئے جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔
