افسانہ: پیرہ نا پازوار
نوشت: زامران دیدگ
دی بلوچستان پوسٹ :براہوئی کالم
باوہ اسُل پہہ مننگ اف کہ تیوہ غاک پوسکن، بیرشت پوسکن و پازوار تیٹ مرور… او کنے پائک متکنا کوٹی ٹی پیرہ نا نا پازوار ئسُر ہموتے پٹک… لمہ نی باوہ ءِ پہہ کہ داسہ.
کنا چُنا نی اسیکہ اُر تا اگہ دوست بتور نے پیرہ نا پازوارک ای باوہ تون نا ہیت کیوہ دوارہ، درکنا چُنا متکُن آ کوٹی ٹی پٹ بلکہ پین ہم گڑا ملے نے اندا نما ’’۲ مارچ‘‘ کن۔
مہران، باوہ آن نااُمیت مرسا بے رضا بے رضا مُتکن آ کوٹی کن مون کرے. کوٹی نا کُلف دے چائے ہرا زمان نا ئسے خلوک ئس، مہران چابی تا سوج آن بیدس سوختہ مننگ نا سوب کُلف ءِ اسہ خل نا دَک نا اس کرے ہراڑان گمان مسکا کہ کلف نا ہم رضا اس کے کنے بس ءِ دا چوکیداری آن دا کوٹی نا پِن مُتکن آ کوٹی اس، پِن آن رنگ ارفسا اونا کل گڑاک متکُن مسوسُر، پیر مسوسُر کُلف آن ہم پیری نا درشانی مسک۔ کوٹی نا جند پیر ئسے نا ادیرہ آن بار پاکیزہ خننگنگ ئس، ہراڑے بیرہ ریک ناشال دے چائے ہرا منشت کِن وخت تالان کریسُس۔
مہران گوڑینگوک گوڑینگوک کوٹی ءِ عجائب خانہ آن بار سیل کننگ ئس. اسہ پارہ غا پیرئی آ زام آک ٹنگوک ئسُر تو ایلو پارہ غا شکار مروک آ خزم آتا کاٹم آک ہراتا مرغ آتیان اوفتا وجود نا درشانی مننگ ئس ولے او پازوار تیکِن خن توروک اس کہ ہراکان پٹنگ نا بنا کیوک!
جُوان دانگ اینگ پٹنگ ءِ بناء کرے، گڑاتے پیشخانڈا ولے زو اس دم درے دَم تینا راست کننگ نا خاطر اسہ بھلو پیٹی ئسے نا زی آ توس ہراکہ پاٹ آن جوڑ ئس، دم اس جوان تولنگ آن گُڈ خیال بس تا کہ کوٹی نا ہر مون ءِ پٹاٹ اک ولے دا پیٹی ءِ پٹتنُٹ. پیٹی بے کلف ئس ہراڑان مہران باہ شیڑ مسک، پیٹی ءِ ملنگ آن گُڈ او ہبکہ خن ملوک سلیس، ساعت اس بیرہ سیل اٹ گدریفے انتیکن بلوچی دود و ربیدگ نا خاطر اودے کل بیرشت انداٹی نظر بس اک، پیرہ نا دستار، چڑی، اونا گڈری، پیہُن آ پُچ آک پین پین اندن ’’پیرہ نا پازوار‘‘ تیوی آن گچین ئسُر.
مہران تیوی آ گڑاتے گیرام کرسا پیرہ نا پازوار تیکن دو بٹے ولے۔۔۔ کپیس ورنا۔۔۔ کپیس۔۔۔ ناتوار کوٹی نا سال آتیان تالان آ مِش نا شال ءِ بش تس ہراڑان مہران یک دم تون جک سلیس، زو اس کوٹی آن پیش مس، دانگ اینگ جوان ہرا ولے ہچ اَلو، کُوک اس خلک: لمہ، باوہ ہرادے؟
لمہ: کنا مار اوتو دم اس مُست بازار کِن سر ہلک۔
مہران حیران ئس کہ دا انت کسہ ئسے. توار تو باوہ نا توار نا وڑ ئس ولے اوتو داڑے افک۔۔۔ اُست ءِ بھلن کرسا ولدا کوٹی اٹ پیہا، پازوار تے اسیکہ خوڑتی اٹ ہرا دو بٹنگ اس کہ ولدا توار بس: “ای پاریٹ نے ورنا کپیس.”
مہران: “نُم دیر اُرے، مُون آ ببو!”
“ای مہران بلوچ.”
“مہران تو ای اُٹ!” واپس ورندی بس.
“آن نم مہران اُرے ولے ای مہران ’’بلوچ‘‘ اُٹ۔۔۔”
“دیر اُس مونا بر.”
“مونا بننگ لازم اف بس نی پیش تم داکان، خیر انداٹی ءِ.”
“ای تینا پیرہ نا پازوار تے کِن بسونٹ، داتے ہرفیواکاوہ۔۔۔” مہران امری سیٹ اُست ءِ بھلن کریسُس ہیت کننگ اس.
مہران نا اندا ہیت ئتون اسہ بلوجلالی او مخنگ سینا توار مس: “پازوار ۔۔۔! نی تو داکان زرّہ سے نا لائخ افیس اک۔۔۔ بس در داکان.”
مہران پہہ مس کہ توار پیٹی آن بننگ ءِ انتیکن مخنگ نا توار آن پیٹی نا گڑاک بے جاگہ مسُر اک.
مہران ولدا تران کرے پارے: “داکنا و کنا پیرہ نا ءُ، نی پاسا کنے زرّہ سے نا حق اف؟”
“انت پیرہ، ہراکان نا پیرہ اگہ نی دا گڑا تا حق ادا کیسا تو دا نا مریرہ ہمیش زند اکن۔”
“انت حق اس ادا کیو۔۔۔؟”
“نی حق تپیسہ۔۔۔”
“حق قربانی اس دافتے کِن دوارہ خوندی کرتا.”
“مرے ای نے قربانی اس پاوہ۔۔۔ا رف اے خیسن آ دست والا زام ءِ، کاٹ کر تینا شہادت نا ہور ءِ۔۔۔ ہور ءِ تخ، پازوار ،دستار تیوہ غاتے در۔”
مہران آن خید اس یلہ مس، پارے: “انت پاننگس دا پازوار و دستار کن تینا ہور اس ایتیو، اوخہ گنوک افٹ!”
“سہی گڑا انتکن داڑے بسوس، دا پازوار تیکن در تینا زند تون مشغول مر.” ہمو توار نا طب آن شغان نا گند بننگ ئس۔
مہران کاٹم ءِ خواریفسا پارے: “اوتو ۲ مارچ بلوچ دود و ربیدگ نا دے ئنا خاطر آن پازوار اَلو کنے.”
“دُن پا کنا ہم ہوشان ئناسُس انتیکن نن ہم اندا مسخرہ نا سیل کِن چاکر، گہرام تون اوار سیل کن مُچ آ بلوچستان نا پیری کینا، اندن گُل خان نصیر ننکن شیعر پائک، نما داوڑ تیا جوان مخینا۔”
“نی ۲مارچ ءِ شغُل اس سرپند مریسا،داننا پہچان ءِ.” مہران فخر اٹ پارے.
“نا پہچان مروئے ولے ننا پہچان دا اَلو، نن تو لمہ نا گُد کن ساہ تسُنا، ننا چندی سنگت آک ذان بندجنگ کریر کہ مرک ہرے پدی ہننگ اف‘، نی تینا پیرہ نا بیرشت کن اسہ ہور اس ندر کننگ کپیسہ انت پہچان اس ودی کروس، اگہ نی اُست کروس ہم تو دا ’’زام ءِ پیرئی آ تینا زام ءِ ہم ہرفنگ کتوس آ ‘‘ انتے کِن نم دود اٹ تینا عکس بندی ءِ ہم اوار کرین اُرے، نما نازرک آ دوتیٹ دانا سیک ہم افک۔
مہران: “وخت بدل مسونے، زام نا گپ سلیس داسا۔”
“وخت بدل مسونے یا نما بلوچ نا جبلت بدل مسونے، اوزدے نی ہرانگ اُس کے تینا راج نا حق نا دے آ دود یات بفک نے، بیرہ رنگ اٹ پُچ آتیٹ پازوار تیٹ تینے بلوچ سرپند مننگ نما بلا بے عقلی ءِ۔”
مہران: “نن بلوچ اُن داٹی انت بے عقلی اس مس۔”
“داٹی نما بے عقلی اف، داٹی نما بُن پیرہ تا بے عقلی ءِ کہ نمے دا پِن ءِ خیسن نا تشت اٹ خیسنا دتر اٹ رنگ ہلوکا پُچ نا ذی آتس اک۔ اگہ نما پیرہ آک دا شڑت تخوسُر کہ نُم تینے ہمو تم اسکان بلوچ پاننگ کپیرے ہراتم اسکان نم تینے دانا لائخ کتنرے، اندن تینا پِن اٹ اسُل بلوچ نوشتہ کننگ کپیرے۔”
مہران: “دیر چائک داوڑ کہ ای بلوچ پاننگ نا لائخ ہریٹ افٹ؟”
“ہر کس چائک نی پاہ کنے سال اٹ اخس جون نا ٹیکی دو بریک نمے؟ راسکوہ نا چشمہ آک دیر ایسُر یا نہ؟ گوادر نا میرات دنا بشخ ات ہننگ ءِ؟ مسہ بشخ آ بلوچستان مگہ اسٹ مسک؟ او برانز متکن مس مگہ ’’غلام قوم انت عئید اس کروئے‘‘ گڑا نم امر ۲ مارچ کننگ اُرے؟ غلام آ قوم نُم آجو مسُر ءِ مگہ؟ یا نم تینا قید سرپند مسُر ءِ ہرانا گپ ءِ چندیک کیرہ مگہ نن قید اُن کہ آجو نا پِن ہلینگہ؟ نمے کس نما تاریخ نا سیاہ دروشُم ءِ نشان تتنے مگہ؟ گل خان نصیر نا شئر آک مگہ ہس مسُر یا خورہ کُنگ تے کہ اودے ہم نم گیرام کریر ءِ؟”
مہران: “نن انت کین داسا؟”
“نن انت کین نہ بلکہ نی تینا پاہ، پین تیکن ارپہ نی انت کننگ اُس دا اسیکہ اُر ’’ تینا بلوچ نا تینا پیرہ نا ہنین آ آخہ بلکن خرین آ تاریخ ءِ خوانک‘‘
مہران: “اوڑان گُڈ؟”
اکان گُڈ اگہ نی دا سرپند مسُس کہ دا تاریخ اٹ ہم نن دا دود آتا دے ہڈ تننگ نا لائخ اُن گڑا نا دا ’’مہران بلوچ نا پیرہ نا تینا پازوار تے دننگ کیسا۔”
