عبداللہ اقبال کئے اَت۔؟
نبشتہ کار۔ بہادُر بلوچ
دی بلو چستان پوسٹ
تو ھالاں بدئے، مدام پیداک ئے ءُ سر بوھگ ئے نامءَ نزان ئے؟
ھئو عبدو جان مردم مان مہ گِشّات بلے بس نوں یک ءُ دو روچ ئے تہا الم سرباں۔
تئی یک ءُ دوئیں روچ ھما بالگترءِ یک ءُ دوئیں اَدار (گھنٹہ) مہ بنت۔۔؟ کُجام اَدار؟
ترا یات نہ بیت مئے ءُ شمے بالگتر ئے اولی سپر اَت، ما راجی مُچّی یےءَ روگءَ اِتیں، بس ھمینچو زانت کہ بالگتر رُودراَتکی دیمءَ کپ اِیت ءُ پہ بے راھی جُنزان اِتیں، راہءَ ہمک کس ءَ کہ دیست ءُ جُست کت کہ بالگتر دور اِنت یا نزدیک اِنت؟گشت اِش کہ یک ءُ دو ادار ءِ تہا شما نوں سر بَہ اِت، تئی یک ءُ دوئیں روچ منءَ ھما ترانگاں گیج اَنت۔
ھاھاھا، ھئو آ یک ءُ دوئیں اَداراں مئے سرجمیں روچے بُرت بلے من چوش نہ کناں عبدو جان، بلے گلہے ھست گوں تو۔
گوں من چےءَ باریں ؟
تو منءَ گشتگ اَت کہ من ترا زامرانءَ براں، آئی ءِ زید ءُ کہچراں گردین آں، اھدی ھلک ءُ ھنکیناں ترا پیش داراں؟
بس ھُدا تئی ہمے یک ءُ دوئیں روچاں سرجم بہ کنت ترا درستاں پیش داراں۔
عبداللہ،
کِساس نیم ساہتءَ پیش تو منءَ پون کت ءُ من ءُ تو ھمے هبران اِتیں، بلے ترا چہ پدا گلّہاں تو اے هبرءَ دلءَ زان ئے کہ بے ترا پیم نہ باں، ترا اگاں چُشیں دوریں سپرےءَ پہ پند بُرّگی اَت گُڑا تو منءَ نہ برت گوں پرچیا ؟
نو کئے اِنت کہ منءَ زامرانءِ کلّگاں پیش بہ دار اِیت؟ آئی ءِ سید، کرگوشک، مُرگ، بینگ ءُ نیوگانی تاماں بِہ چاشین اِیت؟ تئی نام گِپتگیں هَند ءُ جاھاں بگندئے منءَ کسے پیش بِہ داراِیت بلے تئی کندگانی رُژناهیاں چہ کجا بہ شوہاز آں۔۔؟
عبدو،
تئی سرا باز نبشتہ کنگی اِنت چیا کہ تئی زندئے رازانی امبارے منی کوپگان اِنت، بلے تو چہ اے ھبرءَ بیہال نہ ئے کہ دل کَشّیں بیگہاں، سیاہ لُنجیں شپانی نیم پاساں کہ من ءُ تو دو پہ دو اِتیں، من وتی نبشتہ اِیں شعر ءُ لچہ یے کہ ونت تئی دلبڈّیانی منتءَ گراں کہ تو منءَ مدام جُست کت، تو اے دابیں جُوانیں چیز نبیس ئے ءُ اشاں شِنگ پرچہ نکن ئے؟
ءُ من ترا گشتگ اَت نہ۔۔؟ کہ منءَ وتی نبشتگیں چیز سک باز دوست بنت، من یک شعرے کہ مرچی نبیس آں گڑا شش ماہ یا سالے ءَ پد اگاں دلءَ من اِت گڑا آئیءَ شنگ کناں، چیا کہ چیزیں مُدّتاں پَد نبشتگیں چیز وتی راستی ایں دابءَ گوں سنگینیءَ کیت اِنت،
اگاں وتی مارِشتاں نبیسان ءُ یل دیان بکن ئے گڑا گوات آهاں هنچو بارت کہ ماناھے نہ داراَنت۔
بلے مرچی من گوں اشتاپیءَ دو دانک پہ تئی زندئے سرا اے ھاترءَ شہار دیگءَ آں، کہ زانت کنگءَ نہ آں کہ باندات منءَ گیش نبیسگ ئے موہ ءَ دنت یا کہ اناں؟ چیا کہ من ءُ تو یکیں کشک ئے راھی اِنت، زی تو پہ اناگاھی جنز اِتے ءُ باندا من پہ بے اِنانی سپر کناں.
بلے اگاں زندءَ وتی مارشتانی دَرْنگازگءِ موہ دات گُڑا داں زندگاں ترا نبیساں چیا کہ همُک گامءَ ترا ماراں، همک دمکاں ترا گنداں، بلے ھنوں بس گوں اشتاپےءَ دو دانک پہ تئی زند ئے سرا نبیسگءَ آں.
عبداللہ کہ آ سورج ھم گُشگ بوت چیا کہ پہ ھمُکءَ یک روچے اَت، واجہ اقبال ئے بچ اَت، ءُ ھئو چُونہا کوہ دِیمی مردم اَنت، منءَ یات اِنت کہ آئی منءَ گُشتگ اَت کہ منی ودی بوھگ ئے جاہ سُورگ اِنت ءُ منی بوتن ئے سال نوزدہ سد ءُ نود ءُ پنچ اِنت بلے ماہ ءُ روچ منءَ یات نہ اَنت.
سُورگ ماں زامران ءَ چار اَندیمیں کوھانی کلگے ئے نام اِنت، بلے آ پدا چہ سورگءَ لڑّ ءُ بار کن اَنت بلیدہ ئے دمگ الندورءَ کاینت ءُ جاہ مہ نِند بنت.
عبداللہ،
تئی اے میتگ منءَ باز دوست بوتگ، چُشیں وھدے نہ بوتگ کہ من تئی میتگءَ بیا آں ءُ آئی ئے پٹّاں ترا مہ گنداں ءُ دیوانے گوں تو مکن آں، بلے گپے زان ئے تئی روگءَ پد تئی میتگ ھم شُتگ گوں، مروچاں دل ھچ نہ گُشیت کہ آئی ءِ دمکانی زیارتءَ برو.
عبداللہ پُرکَیپیں بِچکندگانی چہرگے ئے نام اِنت، شادِہیں سورے اَت یا کہ مُوتکیں پُرسے آئی ءِ بچکند وتی ھُدائی جاہءَ برجاہ اِتنت.
نیزگاری ءُ گریبی ءِ کرگینءِ رُستگیں بچ بازیں هُنرانی واهُند اَت بلے واری ءَ آئی ءِ پاد گرْہن داتگ اِتنت، وانگ ءُ زانگ ءُ دگہ ھُنرانی سکّگءَ پہ دیمءِ روگ وَ وتی جاہ ہمے روچ ءُ شَپانی شُدئے گوازینگ ھم پہ آھاں بلاہیں هبرے اَت.
بلے همے وتی بزّگی ءُ بے زانت ءُ زانگءَ گوں آئیءَ وتی جُہد وتی همُک وسءِ پِڑءَ تاچینت ءُ وتءَ نمیران کت، هنچوش کہ وتی شعرے ئے تہا وت جاهِے گُشیت کہ
” بے زانگ ءُ بے علمءَ بس اِنت ترا عبداللہ ،
چُنت شعر تو پِر بستگ پہ رب جتِیں سرکارءَ ” .
شاعرے اَت، هر کجا شعری دیوانانی بہر بوتگ اَت، ساز ءُ زیمل ئے ھم سکیں هُدوناکے اَت بلے وهدءَ موہ نہ دات کہ وتی تُنّ ئے هُوشامءَ سرجم بہ کنت.
پیسرا آئی ئے چندے شعرانی سرا چیزے گُشاں کہ مدام گوں همائی ئے توارءَ منی گوشاں کپ اَنت.
“اے زِند مہراں چہ دَر نہ بیتیں ،
آ کئیت ہر روچ سَر نہ بیتیں ،
داں زندگاں تو منءَ نزان ئے ،
چہ مرگ ءَ پد بے کدَر نہ بیتیں ،
ترا من زاناں اُو راج ئے دلّار
درا کہ پتو نو شَر نہ بیتیں ”
تو آئی ءِ دراجیں ودار سگّ اِت نہ کُت، کہ مدام آہگءَ پہ اُوست بندئے کتگ اَت ءُ انگت سر نہ بوت، یاکہ ماں مُردگ پرستیں چاگردءَ وتی راستی را پدّر کت، هِچ گشت نہ کناں بلے اِنچو گُشاں کہ راجی مکّاراں زانت کہ نوں شر نہ بیتیں پمیشکہ آهاں ترا سگ اِت نہ کت.
بلے آهاں زاناں تئی گُنگ ایں زبان ئے اے دانک نہ پہم اِتگ اِتنت۔
” ترا سلامیں کُٹ سَر
تئی دُروگاں شر کُتہ اَسر
من گُنگے آں کناں ھبَر
چہ مَند ءُ تُمپ بالگتَر
دلءَ بکن وتی نو دَر
بلیدہ اِنت منی جگَر
ترا کناں من در پہ دَر
آ زامران مئے سنگریں
چہ واکءَ نوں تئی دَریں”
تو گوں وتی لِلّیں زُبانءَ آ سرپد کتگ اِتنت کہ اے هُوناں گوں پلگار اِتگیں کوچگ، دشت، ڈن ءُ ڈگار ءُ سرمگیں کوہ مئے ارواهاں گوں بندوک اَنت، چہ اشاں وتی دلاں بِہ شود اِت۔ بلے سِکّہ(کلدارئے) آپءَ گوں رُستگیں مردمانی تہ ئے آپ هم کپ اِیت ءُ آ مورئے بادشاهیءَ گوں ہزار ارمانانی کَمرزانیاں بند اَنت۔
سیاست نزاناں بگندئے تئی آ شعرانی راستیءَ گِش اِینت مکن آں، بلے واری ئے تہا شَر گرْستگ آں پمیکشہ ادا چیزے گُشگ لوٹ آں۔
چون روت مئے واری
چے کنت تئی مجبوری
وہدے کہ اے سرکارءَ
دُزّے پہ بہا زور اِیت
واجہ پہ وتءَ سیر اَنت
سردار پہ وتءَ سیر اَنت
مئے ڈولیں گریبانی
کہ پہم اِتہ کمزوری
بے وانگ ءُ بے علمءَ
بس اِنت ترا عبداللہ
چنت شعر تو پِر بستہ
پہ رب جتیں سرکارءَ
واری نہ روت اشی ئے لوپ کسے ئے گٹءَ ایر مہ کپات، اے هما وپاداریں تاس ئے تہ ئے آپ اِنت کہ کسے ئے گُٹءَ ایر لگوشت گڑا سد سال ئے وپاءَ کنت ایں.
تئی ھما گپّانی مدام ترانگءَ کپ آں، تو گشت کہ شہرئے نیمگءَ ہمے ھال بوتگ کہ نوں دَہ ءُ بیست ہَزاری زَر دراهگءَ اِنت بلے مئے کِیسّگاں وَ ھما دہِی ءُ بیستِ آنی رنگ شموشتگ اَنت۔ پدا کولِ تئیگءَ اے چاگرداں بدتِر کہ ادئے سرا کپتگیں سرکارءَ دُز پہ بہا زور اَنت.
اے ورنائے سرا کہ من لَبجان آں، اے عبداللہؔ اِنت اگاں کسے ءَ پہ یک دمانےءَ گوں اشی ءَ ڈیک وارتگ گڑا اے داں زندگ اِنت آئی ئے چمانی دیمءَ اِنت، مہروان ءُ پُرکَیپیں بچکندگانی چہرگے ئے عکس اِنت ءُ بس.
عبدُو،
ترا یات بیت ھما زمستانءِ آپ بندیں شپءَ کہ من تئی میتگءَ اتکگ اِتاں ءُ من ءُ تو شُمے مچکدگِیں ڈگارے تہا تچک اِتیں، کمبل هم اے شپءَ گار اَت ءُ تو گُشت کہ باندا دہکان ءُ شریک کہ مئے لاشاں گنداَنت ءُ ھالءَ پہ میتگ ءَ براَنت، میتگ ءِ چیزے مردم شاد ءُ شاتکَامی ئے دِلے رُودین اَنت۔
مئے لاشاں مارا چے بیت زاناں؟ من جُست کت؟
تو ہم چو مئے میتگ ئے مردمانی وڑا سرپد نہ بئے اے سارتی داں سُہبے ءَ مارا ھُشک کنت۔
ھاھاھا، شمے میتگ ئے مردم وَ سرپدی ئیں مردم اَنت ءُ ما میتگءِ مردمانءَ دگہ تاوان ئے دیگءَ نہ ئیں پہ ھماھاں پَند، سارتی، تبد ءُ لوار۔
ھؤ اے گپ ءَ تو ہم زان ئے کہ من ءُ تو داں آجوئی ئے روچاں پَشت نہ کپیں، اگاں گوں ھُکّ ءُ لدِیگاں اِمبروز ئے پیچ ءُ تابیں دمکے ءَ جاھے دُچار نہ کپتیں گڑا همے سارتی مئے بلاھاں وت زُور اِیت۔
ھاھاھا بلے شمے میتگ ئے مردم؟؟
مئے میتگ ئے چیزے مردمانی اھساس مُرتگ اَنت، پہک بے اھساسیں مردم اَنت ،مدام ہرچیزءَ ماں وتی چمّانی جہلءَ گندگ لوٹ اَنت۔
ھؤ اُشتر وَ نہ اَنت کہ دور چاراِت بکن اَنت، بزّگیں ھَرانی چارگ ئے وس کہ همیش اِنت.
ھؤ عبدُو، راست اِتنت تئی کہ تو داں آجوئیءِ روچاں ودار نہ کت ءُ من سرجنان آں انگت، باریں داں کد اے ریگزاریں ملپداں سپر کناں، نزاناں سارتی جاھے مردمءَ رسین اِیت ءُ ھُشک کنت، یا ماں دمک ءُ درانی شرتگاں گوں گرند ءُ گروکے ئے دیمپان باں، زانگ نہ بیت۔
بلے تئی رتکگیں وشبوھیں هُونانی سوگند اِنت کہ تیر ماں کمانءَ بیہال نہ بنت، داں تئی یات منی سینگءَ جِک جَن اَنت من جنزان آں، همُک شپ هردے تچک باں ءُ چم گوں آزمان ئے استالاں کپ اَنت گڈا آ وڑ وڑیں کسّہ کار اَنت، جینتِری بَند، زیردان، بِٹ ئے کلات، کوشک ئے جُو، کُلبری بند، باگاڑءِ ڈنّ، جاڑین ءُ بالگتر اے دُراہ چو زوتاں کِسّہ بوت ءُ پشت کپت اَنت۔
چم بند نہ بنت داں روچ وتی برانزاں پدا شہار دنت ءُ پدا جُنزاں….
بلے مروچاں پاداں وتی گامانی ندارگ مٹّینتگ اَنت، وت نزان آں کہ کجانگُر سَپر کنان اَنت، بلے هردے کہ جاهِے دمبران ءُ بے تواریءَ گوں ننداں، سُتکگیں گِسانی بُوہ، پیلوشتگِیں جون، زہگ ءُ زالبولانی چیہال گوشاں کپ اَنت گڑا زاناں کہ انگت وتی دیارءَ آں۔
همدِلیں دوستانی سِدگ گران اِنت ،
مرگ سنداِیت یا زیادہِیں زورے۔
عبدُو،
من اِنچو دلءَ دلجم آں کہ تو هر کجائے ءُ منی ودارءَ ئے، چو تو شرّےءَ زان ئے کہ ابید ئے ارواہ ءَ ھچ بالاد پیم بوت نہ کنت،
ءُ من ترا بے وپائی ئے تژنءَ هم جت کُت نکن آں، زاناں کہ ترا زیادِہیں زوراں بُرتگ، بے وپا نہ بوتگ ئے،
بلے تو ھم منی وداراں بِہ بو، اے زوراکیں وهد منی داشتگیں دامنءَ ساہتے ءَ پہ یلءَ بہ کنت من سِدان ءُ پہ ترا کایاں کہ بے ترا پیم نباں
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہا درشتان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ۓ جندءِ گنت، الم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منوک بہ بیت یا اگں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت
