آزمانک
مکہیں مات
(چہ براہوئی ادب ءَ)
آزمانکار: حسن ناصر
رجانک: خلیل بلوچ
مرچی پدا آئرا منی زلورت کپتگ ات ۔۔۔
پرچہ کہ آئی ءَ وتی دل ءِ گپ تھنا گوں منا درشانءَ کت انت۔ وتی درد ءُ ویل یے منا ءَ گُشت انت۔۔۔ گوں من ابیدے دلبڈّی ءَ دگہ ھچ نیست ات کہ آئی ءِ درداں درمان بکناں۔ دیگر ءِ وھد ات روچ ءَ وتی گرمی کم کتگ ات۔ من آئی ءِ وتاخ ءَ شُتاں ۔ آ وتی وتاخ ءِ گْونڈیں گتان ءِ تہا ترّوک ورگ ءَ ات۔
آئی ءِ دست ءَ سگریٹے دوت کنگ ءَ ات ۔ سگریٹ ءَ دَمے جت ئےِ ءُ دوتانے ایر ءَ بُرت انت ءُ بے تاگت ءَ بوت۔ ھمے وڑا سگریٹ ءِ سرا سگریٹے کَشّگ ءَ ات۔ آئی ءِ دل ءِ دوتاں من سرپد بوتاں۔
منی گندگ ءَ گوں ھور آئی ءَ اشتاپ اشتاپ منی نیمگ ءَ دیم کُر ت ءُ منا بگل یے کُت ۔۔۔
“بیا منی سنگت پرچہ دیراِت کُت “۔۔۔۔ “چے بوتگ سنگت” بس یار مرچی پدا زِند ءَ منا دَم برائینتگ ۔۔۔۔ تو منی کسانی ءِ سنگت ئے ۔ منی زند ءِ بُرزی جھلی اَچ ترا چیر نہ اَ نت ۔چیر دات اِش ھم نہ کنان ۔ اگاں ایشاں جبین ءِ تہاکَڈ بکناں ھم دل ترک باں ۔
آئی ءَ ھمک روچ ءِ وڑا منی دیم ءَ گوں بزگیں توار ےءَ وتی داستان ءِ گشگ ءَ لگت اِت ءُ من گوں چُپی ءَ آئی ءِ دل ءِ اُپاراں گوش داراں ۔
ترا مالوم اِنت من وتی جیڑہاں کسے ءِ دیم ءَ ایر نہ کناں ۔من تہا چہ ھر چنچو بہ پْروشاں بلے سنگتانی دیم ءَ وتی وھد ءَ گوں کندگ ءُ توازو گوازیناں ۔
دومی مھلوک ءِ دیم ءَ وَ اَچ منا زیات وشیں ءُ آسودگیں مردم نیست ۔ بلے ترا مالُوم اِنت کہ من چہ تہا چنچو پْرشتگاں ۔۔
آ منی کسانی ءِ سنگت ات۔ مئے ہر گپ چہ یک دومی ءَ چیر نہ اتاں۔ آئی ءِ زند تامور ات ۔ آئی ءِ زند ءِ تہا چُشیں دگہ کمّی بوت نہ کنت کہ آ چہ مات ءِ سارتیں ساھگ ءَ زِبار ات۔ آئی ءَ ھر وھد ءَ ھمے کمّی مارتگ ۔ آئی ءَ وھدے دِگرانی مات وتی چُکانی مہر دیگ ءَ بہ دیستیں تہ دوریں جاگہہ یے ءَ تھنا نِشت۔
پدا آ ات ءُُ آئی ءِ ارس ات اَنت ۔۔۔ بازین گریوگ ءَ پَد وتی دل ئےِ ارسانی تہا سارت ءَ کُت ءُ اتک گڑا وتی دردانی چیر دیگ ءِ ھاترا چشمک یے چمّا ءَ کُت کہ کسے منی ارسی ئیں چماں مہ گندیت ءُ چہ چماں آئی ءِ دل ءَ ایر مہ کپیت ءُ آئی ءِ درد ءَ سرپد مہ بیت ءُ آئرا پیشکانڈ مکنت۔
مرچی گپ ءِ نیام ءَ یک مزنیں چُپی یے ءِ باھوٹ بوت ۔
من آئی ءِ دیم ءَ چارگ ءَ اتاں ءُ آ یک جُہلیں ھیالے ءِ تہا
آئی ءِ تہہ ءِ آس انچو زراب دیگ ءَ ات کہ سگریٹ ءِ مُنڈک آئی ءِ لنکُکاں سوچگ ءَ اَت بلے آئرا ھچ سُدّ نیست ات۔
اَچ من آئی ءِ اے ھالت سگگ نہ بوت من آئرا ٹوھینت ۔۔ “بھاول او بھاول!” آجہہ سُرت ۔۔۔”ترا چے بگُشاں یار! یکبرے پدامنی بدن ءِ تہا آسے روک اِنت ۔ بدن منی سُچگ ءَ اِنت۔”
چہ آئی ءِ چمّاں یکیں دمان ءَ ارس یلا بوت اَنت ۔
من آئی ءِ کوپگ ءِ سرا وتی دست ایر کُت ءُ آئرا اُوپار دیگ ءِ بے سُوبیں جُہدے کُت۔ آئی ءِ جبین لاڑ کنگ ءَ ات۔
من آئی ءِ تب ءَ سرپد بوتاںءُ آئرا تھنا یلا دات کہ وتی دل ءِ آس ءَ گوں ارساں سارت بکنت۔
دمانے گریوگ ءَ پَد آئی ءَ وتی ارس گوں آستینک ءَ ساپ کنان ءَ منی نیمگ ءَ چاراِت۔ “یار اسلم ! مرچی من وتی پِت ءِ کاگد مُچ کنگ ءَ
اتاں ، کہ آئی ءِ کاگدانی نیام ءَ منا یک نمدی یے دست کپت ۔۔ وھدے من اے پچ کُت چارت منی دم بند بوھگالگ اِت۔۔۔
یکبرے من سک و ش بو تاں ھمینکا کہ منی ساہ درنیاتک ۔بلے منا سک درد ھم بوت کہ پِت ءَ اینکس وھد پرچا اے گپ اَچ منا چیر داتگ ۔ منا زِندگیں یتیم یے جوڑے کُتگ۔
وھدے نمدی وَنت تہ دل ءَ گْوشت کہ کُوکار بکناں۔
“چے بوت بھاول کَئی نمدی ات؟” آ یکبرے پدا گار گار ءَ گریوگ ءَ لگ اِت ۔ نی آئی ءِ لبز ھم آئرا یلا دیگ ءَ اِت اَنت اولی رَند اِنت کہ
من آئرا چو نُنکانی وڑا گریوگ ءَ دیست آئی ءِ کُوکاراں منی ھم جان ءِ پُٹ بال کنگ ءَ لگ اِت اَنت۔
من آئی ءِ سَر وتی بگل ءَ کُت چہ آئی ءِ رِتکگیں ارساں منی گُد تَر بوت انت۔
“بھاول! ترا ھیر اِنت ؟گواچنی گپ ءَ وَ بگْوش”
چہ آئی ءِ لرزوکیں لُنٹاں ھمے یکیں لبز دراتک “منی مات”ھمے لبز منی جبین ءَ پُترت ءُ چمانی بندیے پْروشت ۔منی ارس ھم شلگ ءَ لگ اِت اَنت ۔منی دپ ءَ تھنا ھمے گپ دراتک کہ “اللہ آئی ءِ جاگہہ ءَ جنت بکنت ۔اللہ آئی ءَ بہ بکشیت”گوں ھمے گپ ءِ کنگ ءَ آئی ءَ منا ترندیں تیلانکے دات۔۔۔
“اناں واجہ !آزندگ اِنت ۔۔۔ آزندگ اِنت۔ آھمے دگنیا ءِ تہا اِنت “ھمے گپ ءِ اِش کُنگ ءَ منی دپ تہل بوت من ھما اِنت کہ آئی سنگت آں من چہ آئی ءَ ءُ چہ آئی ءِ پِت ءَ ھمے اِش کُتگ کہ بنگال ءِ آجوئی ءَ پیسر آئی ءِ پِت ھمودا (بنگال) سرکاری نوکرے بیتگ ۔نوکری ءِ سَوَب ءَ ھمودا نشتگ ءُ پدا ھما جاگہہ ءِ بنگالی یے ءَ گوں سیرے کُتگ ۔ھما وھد ءَ کہ بنگال آجو بوت گڑا آئی ءِ پِت ءَ وتی یکیں زھگ بھاول زُرت ءُ بلوچستان ءَ اتک۔
آئی ءِ مات ھمود ءَ پشکپت ۔ھما وھد ءَ آئی ءِ پت ءَ پہ ھُدا ءِ واری آئرا وتی ڈیھہءَ سَرکُت ۔ پرچا کہ اُودا زُلم ءِ بازار گرم ات بازیں ھاندان ءُ شارانی شار آس گپت انت۔وانیل ءُ زانتکار اِش پاھودات انت۔ ھمے اَڈ دُڈ ءِ تہا بازیں مردمے چہ وتی سیادان گِستا بوت ۔کسے ءِ بچک گار بوت کسے ءِ جِنک ۔۔۔ ھیر ھرچی بوت۔۔ بلے بھاول ءِ پت ءَ ھمے گُشت کہ آئی ءِ مات ھما وھد ءَ مرگ ءِ آماچ بوتگ ءُ اے کوڑئیں دگنیا یے یلا داتگ۔
مرچی بھاول ءِ گپ ءَ منی ھم مجگ ترّینت۔
“بھاول !چے گُشگ ءَ ئے آزند گ اِنت؟”
“ھَو زندگ اِنت سئے سال پیسر نمدی یے را داتگ ئےِ کہ من زند گ آں ۔بلے پت ءَ پرچا اَچ من اے گپ چیرداتگ۔مات ءِ بوھگ ءَ ابید پرچا زِنزرگ ءَ آں۔”
بھاولءِ گریوگ وتی جاگہہ ءَ اے کِسّہ ءِ اِش کُنگ ءَ پد منی ارس ھم دارگ نہ بوت اَنت ۔یک زھگے را آئی ءِ مات ءِ زندگ بوھگ ءِ ھال اے وڑا بہ رس ایت کہ چہ کسانی ءَ آئی ءِ مجگ ءِ تہا آئی ءِ مات ءِ مَرگ نندارینگ بوتگ گڑا آئی ءِ چِہ ھالت بیت؟
اے زھگ پہ مات ءِ مہر ءَ شُدیگ بوتگ ۔آئی الوت ءَ گُشت “اے سئے شَپ اِنت کہ من نہ وپتگاں۔
اے گپ من وتی جَن ءَ ھم نہ گُشتگ ۔۔۔ مرچی ءَ چہ پَد منی زند ءِ مستریں مُراد وتی مات ءِ آرگ اِنت ۔اگاں ایشی ءِ ھاترا مناوتی زھگ
نْدر کنگ کپت انت من چک ءُُ پد نہ باں”
“بھاول جان تو بنگال ءَ رَوَئے ۔۔۔ مزنیں بنگالے کُجا گندئیگ ئےِ!”
“بلے آئی ءِ ڈسّ نمدی ءِ سرا نبشتگ اِنت۔”من رواں آئی ءِ پٹگ ءَ “
بینک ءِ تہا آئی ءِ گونڈیں نوکری یے ات،آئی ءِ یک کسانیں لوگے اَت کہ آئی ءِ زھگ ءُ آئی ءِ پِت ھمودا یکجا زندگوازینگ ءَ اِت اَنت۔ آئی ءِ گوما اینکس زر نیست ات کہ وتا بنگال ءَ بہ رسینیت۔۔ بلے آئی ءَ اِدا اُودا مزنیں وامے کُت ءُ وتی پاسپورٹ یے جوڈ کُت ءُ بنگال ءَ رھادگ بوت۔
بنگال ءَ اے آئی ءِ اولی سَپر اَت ۔۔۔ آچہ جاگہاں نا بلد ات۔ پَد رند کنان ءَ وتی مات ءِ لوگ ءَ سر بوت ھما وھد ءَ کہ آلوگ ءَ شُت آئی ءِ مات لوگ ءَ نہ اَت ۔ آئی ءِ مات ھمساھگے ءِ سیر ءَ شُتگ اَت۔ آئی ءِ سیاد ھبکّہ بوت اَنت کہ اے کئے اِنت ؟درستی راستی ءَ پَد بھاول اتک وتی بلّک ءِ کش ءَ نشت کہ آنادراہ اَت ءُ کَٹّ ءِ باھوٹ اَت۔
آ مات ءِ ودار ا اَت ۔ وھدے آئی ءِ مات ءَ ھال رس اِت کہ آئی ءِ زھگ اتکگ ۔ آئی ءَ یکبرا لوگ ءِ نیمگ ءَ تاچگ بنا کُت ۔۔۔پاد شپاد ،سَر دَرا ، آئرا ھچ پروا نیست ات۔۔۔ ڈگارانی تہا تچان اَت پادے چہ کُنٹگ ءَ پُرّ، ھون بوت اَنت ۔ وھدے لوگ دپ ءَ وتی زھگے دیست ھمینکس کُت ئےِ وتارا زھگ ءَ سر ے کُت ءُ بگل یے کُت ،ماتی مہر ے درشان کُت انت ءُ مزنیں کُوکارے جت ئےِ ءُ بیھوش بوت۔ یک ماتے کہ
چہ کسانی ءَ وتی کُنگریں بچ ءَ گِستا بہ بیت ءُ پیری ءَ بہ گندیت ئےِ آئی ءِ چے ھال بیت ؟۔
دمانے ءَ پد آئی ءَ سما کُت آئیءِ سَر زھگ ءِ بگل ءَ ایر اَت آھانی سالانی زہیری چو دمان ءَ چوں کُٹّیت ؟۔
سما کنگ ءَ گوں مات ءَ وتی بچ دْروت گِپت ۔یک گُلّ ءَ دومی گُلّ ءَ ۔ نی یکے دومی ءَ چارگ اَت ءُ ارسانی شلگ ات۔ مات ءِ ھاترا زھگ چہ آزمان ءَ ایرداتگیں یک گچینیں سوگات یے ات۔ آچہ گل ءَ بال ات آئی ءَ وتی کُلّیں سیاد لوٹائینت انت ءُ وتی زھگ یے نشان دات ۔ لھتیں روچ ءَ پَد بھاول ءَ وتی آیگ ءِ مول گوں وتی مات ءَ درشان کُت ۔ مات ءَ آئی ءِ گپ اِشکُت تَہ اجکّہ بوت کہ وتی ڈیھہ ءَ چتور یلا بدنت ؟ دومی ایش کہ منا چتو ر بارت؟ایشی ھاترا مزنیں سرکاری ھڈ ءُ جنجال است انت۔گُڈسرا بھاول وتی مات ءِ منّارینگ ءَ سوبین بوت ۔۔ آئی ءَ وتی مات نادْرا پّدر کُت ءُ ھِلاج ءَ برگ ءِ کاگد جوڈ کُت اَنت آئی ءِ مات ءَ بالی پَٹّ ءَ جہاز ءَ سوار بوھگ ءَ چہ پیسر وتی سر ڈگار ءِ ھاک زُرت ءُ دْروت گِپت انت۔وتی ڈیھہ ءِ یلا کنگ ءَ آئی ءِ دِل بُڈّی ورگ ءَ اَت ، اَرسے ریچگ ءَ اِت اَنت ،آئی ءِ دیم ءَ تہاری یے مانپوشتگ اَت۔
وتی مات ءِ آرگ ءَ بھاول سکّ وش اَت ۔ آئی ءِ زِند ءِ ھما وشّی کہ کسانی ءَ آئرا رَسَگی بوتگ اَنت نی رَس اِت اَنت ئےِ۔
چنچو سال ءَ رَند آمہر ءِ گوانزگ ءَ لیلو ورگ ءَ اَت ۔
انچو گُشے ڈُکّالیں زمین یے سیر آپ بوتگ اَت۔
آئی ءَ کسانی ءِ ناز نی وتی مات ءِ سرا کُت اَنت۔ زند ءِ دم بَرَگی ءَ کم کنگ ءِ ھاترا مات ءِ بگل ءَ وتی سرئےِ ایر ءَ کُت گُڑا چہ دگنیا ءِ
گماں بیھال ءَ بُوت ۔ برے شپ ءِ نیم ءَ وتی مات ءِ پاداں وتی سَرئےِ ایر ءَ کُت ءُ چہ پاداں دْروت ئے گِپت ۔
آئی ءِ زھگ وتی بلُک ءِ ھدمت ءَ ھر وھد ساڑی اِت اَنت ۔آھانی سرا ھُدا ءِ رھمت یے ایر کپتگ ات ۔
بلے زالبول کُجا زالبول ءَ سَگ اِت کنت۔ تُرو ءُ نشار ءِ میان ءَ یک دیوالے ءَ سَر زُرت۔ دوھین نیمگ ءَ آس یے جمبوراَت۔ یک نیمگ ءَ آئی ءِ مکھیں مات، آئی ءِ بھشت ءُ دومی نیمگ ءَ آئی ءِ دل ءِ بند کہ پہ مہر سیرئےِ کتگ اَت۔
آئی ءِ مات ءَ ھُمک وھدا گُشت کہ منی جگر ءِ ٹُکر ءَ آئی ءِ وڑیں جنین یے دست نہ کپتگ ۔ بھاول ءَ گُشت ئےِ کہ تئی پِت ءَ ترا تئی مات ءِ اُمر ءِ زال یے ءَ گوں سِیر داتگ ۔ اے ترا نہ کَرزیت ۔اُمر ءَ مزن اِنت ۔بلے بھاول ءَ آئرا ءَ گُشت “اماّں ! آئی ءِ تہا ھچیں کمّی یے نیست منی لوگ ءُ جاگہہ منی زھگے رکھینتگ اَنت آئی ءِ مات ءِ اے گپ وھدے بھاول ءِ جَن ءِ گوشان کپت انت تہ آئی ءِ دیم تہار ءَ بوت ۔ آئی ءَ بھاول دِل ءَ نہ بُوت ھمے ھاترا چہ دَپ ءَ گپ یے ھم نہ کش اِت ئےِ ۔ پرچا کہ اینکس وھد ءَ پَد بھاول ءِ وشی واتر بوتگ اِت اَنت۔ بلے چہ تہا لاڑ کنگ ءَ اَت۔ آئی ءِ تُرو ءِ ھروھد رَٹ کُٹ اَت۔
بھاول ءِ وشی لھتیں وھد ءِ بوت اَنت۔ نی آھانی وشیاں نزرے لگ اِتگ اَت۔ بھاول وھدے لوگ ءَ بیاتیں آئی ءِ مات ءِ کُوکار ات کہ اے جَن ءَ یلا دَئے من ترا دگہ سِیرے دیاں ۔بھاول ءَ وتی مات ھر وھد سرپد ءَ کُت کہ منا زھگ اَست من چہ آئی ءَ وش آں گُڑا پرچا چو بہ کناں ۔
بھاول ءِ پَگَار ھمینکس اَت کہ سُہب ءَ شام بکنت ءُ شام ءَ سُہب ۔لوگ ءِ جیڑہ ءُ جنجالاں آئرا سر گنوک کُتگ اَت ھر وھد ے آئی ءِ گم باز بہ بوتیں گُڑا منا لوٹائینت ئےِ۔
مرچی آئی ءِ دیم ءِ رنگ شُتگ ات۔ “چی بُوت بھاول جان “”ھو ڈے مات ءَ منا گپتگ کہ ترا دِگہ سِیر ے دَئے آں ،اے ترا نہ کَرزیت ۔” من گُشت “پرچا یار! تو وَ گوں ایشی وش ئے۔”
“ھو یار ! چے بُگشاں ،منا ھچی ءِ کمّی نیست ،من اے جَن ءِ سرا دِگرے آرت نہ کناں ۔ھر وڈیں سکّی ءُ سوری ءَ اے منی ھمراہ بوتگ …چے بکناں؟”
“منی سَلاہ ھمیش اِنت کہ کش ءَ کرائی ایں گِسیے است ،ھمائی ءَ پہ مات ءُ پت ءِ ھاترا بہ زیر ۔ داں کہ آ تئی جن ءَ مگندیت بوت کنت چہ دل ءِ بہ رَؤت۔”
“نا یار!اے وڑ ھم کُت نہ کناں چے بکناں؟ بس ھُدا ھدایت بدنت ئےِ۔ گوں منا اینکس زر ھم نیست کہ لوگ ءَ دو جاگہ بکناں یا دگہ سِیرے بکناں ۔”
لھتیں روچ ءَ پد آئی ءِ مات ءَ واتر پہ بنگال ءَ رَوگ ءِ گُشت کہ “منی مات نادْراھ اِنت من رواں “بلے یک پریشانی یے بھاول ءَ چہ تہا وَرگ ءَ اَت کہ مات شُت پدا واتر نہ بیت ۔
بلے مات ءِ دیما آئی ءَ وتی سر جَھل کُت ءُ کاگدے جوڑ کُت اَنت ءُ پہ کراچی ءَ رھادگ بوت اَنت ۔ بالی پَٹ ءَ بھاول ءَ انچو لگگ ءَ اَت گُشے کسے آئی ءِ ساہ ءَ گِرگ ءَ اِنت ۔
آئی ءَ چہ مات ءَ گِستا بوھگ نہ لوٹ اِت بلے نزاناں بھاول ءِ مات ءَ پہ وتی کُجام مات ءَ دِل دور داتگ اَت ؟
مات ءِ ھاترا ؟ یا …ماتیں سر ڈگار ءِ ھاترا ؟
