بشخس صباء صاحب
نوشت: وسعت اللہ خان
مَٹ: عتیق آسکوہ بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ – کالم
(براہوئی)
دُن تو کہیرہ تیوہ غاک ولے منہ بندغ اُمیت آتیان زیات زندہ سلیرہ. صباء دشتیاری نا مرک ہم اُرے آ مس.
اودے ہرکس کہ خلک اشتاف اٹ خلتو. اودے کسیفوک جارات کننگ کن بھاز وخت تس ولے صباء صاحب اس جذباتی ءُ بندغس، مِلی آن زیات اُست آن کاریم ہلکوکہ اندا سوب آن او مُون نا ہیت ءِ سرپند متو کہ او تروکا وخت آن فائدہ ارفہ، لکیر نا تہٹی مریسہ گوازی کے. بلوچ آتا حق آتیکن باہ آن خاخر دسنگ نا گوازی ءِ بند کے.
یونیورسٹیک یخین اٹ آزات خیالی نا ودشت کروکا ہند آک مریرہ ولے دا اسہ دے کیہی ہلنگوک کنڈ ئنا پامداری ئسے، داڑے دُن مفک. داڑے آزات خیالی و شرک اٹ زرّہ ئسے نا فرخ ءِ. اگہ دا شونک ءِ ایسری تروئی ءِ گڑا اسہ اندنو جاگہ اس ہنبو ہراڑے چاگڑڈ و ریاست ئٹی ہر ہیت ءِ سگّنگ نا طاغت و لائخی مرے. اسہ مالو آن ہڈ تروکو نظریاتی ڈغار ئسے آ دُنو لگژری سگّنگ مفک. یونیورسٹی ٹی تینا شاگرد آتے بیرہ ہمو نصاب ءِ خوانفنگ اسکان تینے توننگہ ہرادے ریاست ہڈ تسونے.
صباء دشتیاری ءِ کسیفوک دا ساعت ءِ ہم تس کہ او سرکاری نوکری تا اصول و کانود آتا خیالداری ءِ کے. تینا ریٹائرمنٹ نا آسراتی، ترقی و پنشن نا خیال ءِ کے. اگہ حق بازی نا گوازی اٹ دڑنگ نا انداخہ شونک ءِ گڑا یونیورسٹی ءِ بشخ ءِ یلہ کر و دوارہ پاش وڑ اٹ انتس کہ اُست نا خوائے ہیت کننگ نا خطرہ ءِ ارف.
دشتیاری صاحب یخین اٹ نی بلوچ ادب، تاریخ و فلسفہ ءِ درستی راستی کریفیس و اودے بیست و یکمیکو کِرن تون اوار کننگ اٹ ہرا عملی آ کڑد ءِ ایسری تسوسُس، نن اونا قدر ءِ کینا. آخر دا سرحال آتیا نا بیست و چار آن زیات کتاب آک ہم تو اندا ریاست ئٹی چھاپ مسونو ہرادے نی تینا قوم ئنا ارمان و حق آتا خُونی سرپند مریسہ.
ننے دا ہیت نا ہم خوشی ءِ کہ نی بلوچی لٹریچر، تاریخ و ربیدگ آ ہر بولی اٹ مروکا کاریم تے یک و نیم لکھ کتاب و دستاویز آتیا تالان ظہور شاہ ہاشمی ریفرنس لائبریری نا دروشم تسونس ہرا جہان اٹ دا رِد اٹ اولیکو کتابجاہ ءِ. اگہ نی تینا بچو کا زند اندانا پارہ غا پام تریسہ گدریفیسہ گڑا دا ہم بھلو خدمت اس مسکہ.
صباء صاحب! نی داخس بھلو بندغس ئسوسہ، بھاز آخہ تو تینا بھلنی نا خیالداری کروس. انت داخسو بھلو بندغ ئسے تون زیب کیک کہ او تینا شاگرد آتیتون کینٹین ئٹی تولسہ گپ کے، سیاسی بین ہڑتال آتیٹ اوار مرے، جلسہ آتیٹ تران کریسہ پیری خلے، مظاہرہ غاتیٹ بشخ ہلے، لَس آ مخلوق آنبار نعرہ خلے.
انت ہر ہیت پاننگ کن مریک، انت ہر ہیت کننگ کن مریک. نی پاریسہ کہ راست پاننگ و راست تون مُون تننگ کن جیرت مرے. گڑ انت ہر راست پاننگ کن مریک. اگہ دا عادت انداخس گچین ءِ گڑا نیتون ہمراہ استاد و سنگتاک دا عادت ءِ انتئے تینائی کپسہ. انت اوفک ہمو گڑاتے خنپسہ ہرافتے نی خننگ ئسوسہ.
صباء صاحب! نی تو تاریخ ءِ کش کریسُس. انت نے سما اَلو کہ یونانیک سقراط تون انت کریر، نازیک تینا نظریہ تون اختلاف تخوکا آ دانشور آتے امر بے گواہ کریر، چینی و روسی کمیونسٹ آک نام نہاد لبرل استاد آتا انت حالیت ءِ کریر، امریکہ ٹی میکارتھی ازم نا زمانہ اٹ شابیت ءُ سوچ تخوک آتے ہرا ہراڑے ڈھکنگ کن بے وس مروئی مس.
خیر دافک تو بھاز مُر ئنا مثیال ءُ، مننگ کیک نیکن بے گانہ مریر ولے انت نی دا ہم بے خیال مسوسُس کہ بیست و پنچ مارچ نوزدہ سد و ہفتاد و یک آ ڈھاکہ ٹی ہراتم آپریشن سرچ لائٹ بناء مسوسُس گڑا تیوہ غاتیان مُست ڈھاکہ یونیورسٹی نا نام نہاد مُلک دژمن سوچ تخوکا استاد آتیا سُم تیٹ خُلنگاسُس. کاش نی ڈھاکہ نا قومی عجائب گھر ٹی اینو ہم تخوکا ہمو دتری آ غالی ءِ ہناسہ اُراسہ ہراڑا علم و دانش نا جُونک لتڑی خلکوسُر.
نی دا پاریسہ ننے بھلو وخت ئسے اسکان ریفنگ کتویسا کہ نن تو بیرہ لکھوک خوانوک ءُ بندغ اُن، ننا سلاء بند جدوجہد کننگ یا توفک ارفوک آتون انت ہڷ و تس. نم دافتان زیات خطرناک ءُ بندغ اُرے. نما وڑ ئنا بندغاک لَس آ مخلوق نا مِلی تے سلاء بند کیرہ. گڑا دنکہ دوشہ ءِ کسیفنگ کن اونا کاٹم ءِ شیڑتیفوئی مریک اندن قوم آتے کسیفنگ کن اوفتا مِلی جوڑ مروکا بندغ آتے ہم شیڑتیفنگ جائز ءِ. مِلی ایسر، سوچ ایسر، بندغ ایسر، ویل ایسر.
صباء دشتیاری صاحب کاش نی دا ہیت آتے سرپند مسوسہ. دا سہی ءِ کہ نی بھاز بھلو دانشور و استاد اس ئسوسہ ولے بلکن نیٹی کامن سنس نا کمبوتی ئس و دا بیرہ نا ویل اَف، ہر بھلا بندغ ٹی کامن سنس نا کمبوتی مریک و او دا کمبوتی نا سوب آن موقع نا ایب کیب نا حالیت ءِ اریسہ ہیت کننگ نا لائخی و مصلحت نا معنہ غاتیان ہورک مریسہ کائک.
صباء صاحب نا مرک آ ننے ہم دڑد مس ولے صباء صاحب نا زندہ مننگ نا دڑد آن واہم کم ءِ. بحرحال تینا مرک ءِ ننا بے وسی سرپند مریسہ بشخس. آخر ننے ریاست ہم تو چلیفوئی ءِ.
(منتوار: بی بی سی اُردو)
