سید ھاشمی مکرانی یے وَ نہ اَت
ندکار: ابدلستار بُگٹی
دی بلوچستان پوسٹ
سک بژن ءِ ٹَوک انت کہ سلیمانی گالوار ءِ وتگڑیں زبان زانتکاراں وتی نیمگی دَمگ ءُ شھر ءِ سادگیں بلوچ لس مھلوک ءَ را راج ءِ نمیران ءُ ھُدامُرزی سید زھور شاہ ھاشمی ءِ بابت ءَ سَک رَد داتگ کہ سید ھاشمی ءَ سلیمانی گالوار ءِ گال وتی رھبند نہ زُرتگ انت بلکیں مُکران ءِ گالوار گیشتر آؤرتگ انت ئِے۔ چوناھیگا اے پوتاری ءُ دروگبندی چہ مزنیں وھدے بِیان ءَ جُنزگ ءَ اِنت چمیشکا اے پوتاری ءَ سلیمانی گالوار ءِ بلوچانی لاپ ءَ سَک سان گپِتگ۔ اے کسان مجگی وتگڑیں زانتکاراں ماتی زبان ءَ را سَک باز زیانی دات بزاں آیاں ناں کہ وت نوکیں رھبندے دیم ءَ آؤرتگ ءُ نیکہ ماتی زبان ءِ وانگ ءُ نبشتہ کنگ ءِ بستارے وتی نمیگی راج ءِ تہ ءَ آؤرتگ اش بلکیں ماتی زبان ماں رکشانی، مکرانی ءُ سلیمانی ءِ لاپ ءَ بَھر ءُ چُنڈ اش کنائینتگ پمیشکا سلیمانی گالوار ءِ بلوچ راج ءَ ماتی زبان نہ وانتگ بلکیں ھندی سندھی ءُ سرائیکی نیمگ ءَ شُتگ انت۔ انچوشکہ ما چہ مرچیگیں پیس بُک، وٹس ایپ ءُ تندجاہ ءِ زمانگ ءَ گندگ ءَ ایں کہ توری روایرشُتی بلوچ بِہ بنت یا توری مکران ءُ رکشان ءِ بنت ھمے آتراپ ءُ دمگی بلوچ وتی ماتی زبان وان انت ءُ نبیس انت بلے سلیمانی گالوار ءِ بلوچ ماتی زبان ءِ نبشتہ ءِ لزت ءِ زبھر اَنت بس سندھی ھندی ءُ سرائیکی وان انت ءُ نبیسّ انت ءُ اے آکبت ءَ مرچی آیانی گُپاری ءَ ھما بلوچی زبان ءِ زگریں گال گار ءُ بیگواہ اَنت۔
سَک ھپ انت کہ اے وتگڑیں زانتکاراں وت ھم ھچ ڈولیں رھبند اڈ نہ کتگ ءُ ناں کہ سلیمانی گالوار ءِ بلوچ لس مھلوک ءَ را بلوچی وانگ ءِ دلبڈی ءُ سکین داتگ اش بلکیں راج بدلتوار ءُ کسانیں چیزانی سر ءَ یکشل ءَ رَد داتگ۔
راستی وَ ایش انت کہ گیدی ءِ شھگانیں زبانانی گُپتار ءُ نبشتہ کاری جتا کنگ بنت انچوشکہ پنچ گالوریں روسی ءُ چِل گالواریں اَربی ءُ دگہ بازیں زبان انت کہ گُپتاری ءَ دگر ءُ نبشتہ کاری ءَ دگریں ڈولے ءَ بنت، بزاں زلوری وَ نہ انت کہ ھما ٹوک چہ دپ ءَ در بیا اَنت ھما وڑ ءَ نبیسّگ بنت ءُ اے ھچ زبان ءَ نہ بیتگ انچوشکہ اد ءَ من ھندی ءِ لھتیں درور دے آں کہ مئے راج گوں ھندی ءِ دروراں جْوان سرپد بیت
• موکے کا پتہ • کاے کو ستا ریلائے• پکڑ کہ رکھیو۔۔۔۔۔۔
بزاں اے وڑیں گالوار ھندی ءَ ھم بنت کہ گُپتاری وتی ھند ءَ راست انت بلے نبشتہ کاری ءَ ھچ وڑ ءَ روا نہ اَنت پمیشکا سید رھبند گْوش ایت کہ ھر بلوچ ءَ ھک ھست انت کہ وتی دَمگ ءُ ھنکیناں گوں وتی سیاد ءُ وارساں ماں وتی گالوار ءَ ٹَوک ءُ توار ءَ کنت بلے ماتی زبان ءِ نبشتہ ءِ ساھتاں مارا یکیں رھبند منّگی اِنت کہ ماتی زبان ماں دَمگی گالوار ءَ ونڈ ءُ چُنڈ مہ بیت چی ءَ کہ بلوچی زبان اَربی ءُ روسی زبانانی ڈول ءَ یک دْراج ءُ شھگانیں زبانے۔
نی من راج ءَ سرپدی دیگ لوٹ آں کہ سید ءِ چوں بازیں مکُرانی گالوار چہ نبشتہ کاری ءَ جتا کت انت۔ انچوشکہ مکرانی گالوار لاپ ءَ گْوش انت
1- تو من ءَ بگو کہ باندا ھَور گْوری؟
2- تو نگن وا، نی لیب کدی بُنگیج بی
3- اڑے تو منی کار کو؟ مں پت ءَ گْوشین ما ترا لوگ ءَ چے کَش ایں۔
4- مں اَلی ءِ سیر ءَ رو
5- تو بی بلوچی وانگ ءَ ئے من بی وانی
بزاں اے وڑیں ھزاریں گال ءُ دَمگی گالوار اَنت کہ بِگر چہ گْوادر، تربت، پنجگُور ءُ لیاری بزاں تیوگیں مکران ءِ گالوار ءَ گْوشگ بنت بلے سید ءَ گْوشت کہ اگاں ما ھمے داب ءَ نبیس ایں گُڑا ماتی زبان ونڈ ءُ چُنڈ بیت گُڑا ھر آتراپ ءُ دَمگ ءِ بلوچ وتی وتگڑی ءَ ماتی زبان نبیس انت۔ باید انت نبشتہ کاری چہ گُپتاری جتا بِہ بیت نبشتہ کاری یک نیامگی رِد ءُ رھبندے، نبشتہ کاری یک نیامگی دَگے، یک پارمولایے کہ آئی ءَ تیوگیں بلوچ منّ اَنت انچوشکہ اے وڑیں گال نبشتہ کاری ءَ اے ڈول ءَ نبیسّگ بنت۔
1- تو من ءَ بہ گْوش کہ باندا ھَور گْور ایت؟
بزاں نبشتہ کاری ءَ گال گْونڈ گِرگ مہ بنت۔ اے “کُتہ ءُ کُرتگ”، “شتہ” ءُ “ورتہ” اے تیوگیں مکران ءَ ھم گْوشگ بنت باید انت اے گْوست ءِ گالاں گُونڈ مہ گِر ایں بلکیں ایشاں پیلوئی ءَ نبشتہ کن ایں انچوشکہ ” کتگ وارتگ ءُ شُتگ” ھمے ڈول ءَ۔
2- تو نگن وارتگ، نی لیب کدی بُنگیج بیت
3- اڑے تو منی کار کُت؟ من پت ءَ گْوش آں ما ترا چہ لوگ ءَ کَش ایں۔
4- من اَلی ءِ سیر ءَ رو آں
5- تو ھم بلوچی وانگ ءَ ئے من ھم وان آں۔
بزاں چون نبشتہ کاری چہ گُپتاری ءَ جتا انت البت چہ ایشاں مستریں “چہ” انت کہ گالوار ءُ گُپتاری نامگال ءَ رند کیت بلے نبشتہ کاری ءَ مارا چہ نامگال ءَ پیش ءَ آرگی انت انچوشکہ
* تو گْوادر ءَ چہ پیداک ءَ ئے-گُپتاری۔
• تو چہ گْوادر ءَ پیداک ءَ ئے- نبشتہ کاری۔
* تو من ءَ چے زھر ئے- گُپتاری۔
• تو چہ من ءَ زھر ئے- نبشتہ کاری۔
بزاں توری مکرانی بِہ بیت یا توری رکشان ءُ سلیمانی گالوار بِہ بیت، بلوچی نبشتہ کاری چہ گُپتاری ءَ جتا انت بلے بژن انت کہ سلیمانی گالوار ءِ زبان زانتکار ناں کہ راج ءِ پدریچ ءَ رد دیگ ءَ انت بلکیں ایشانی اے پندل راجی پجّار ءَ بَھر ءُ چُنڈ کنگ ءَ انت ءُ مرچی اے آکبت ءَ کسانیں کسانیں “شہ”، “ژہ” ءُ “چہ” ڈولیں گالاں راجی زبان ءَ بَھر ءُ ونڈ کن اَنت
چوناھیگا من وت سلیمانی گالوار ءِ یک نابودیں ماتی زبان ءِ نبشتہ کارے آں اگاں تو بِہ گِند ئے سید زھور شاہ ھاشمی ءَ سلیمانی گالوار ءِ گال گیشتر ماتی زبان ءِ رھبند ءَ زُرتگ ءُ مکران ءِ دور ئِے داتگ انت انچوشکہ
• من کوھلو ءَ رو آں
• بیت کنت کہ ھَور گْوار ایت۔
نی اگاں ما گِند ایں اے سد در سد سلیمانی گالوار ءِ گالرِد اَنت کہ ماں سید رھبند ءَ پیلو انت ءُ گُڑا چہ” بیت کنت” ءِ لاپ ءَ “بیت” آیوکیں کار درشان کنت گُڑا ایشی ءِ گْونڈ گِرگ ءُ “بی” نبیسّگ تانگ ءَ روا انت؟
ھمے ڈول ءَ پہ گْوست زمانگ ءَ اے گالرِد ءَ دلگوش کن ایں” میش ءِ سجی وارتگ ات انت اش” بزاں پہ گْوست ءَ “وارتگ” نبیسّگ بیت گُڑا “وارتہ” نبیسّگ روا نہ انت ھماکا (پمیشکا) باید انت گْوست گالاں ما ھچبر مہ گُڈ ایں۔ چوناھیگا اے سیلمانی گالوار ءِ جیڑھے وَ نہ انت بلکیں مکران ءُ رکشان لاپ ءَ ھم گُپتاری ءَ اے ڈول بیت بلے انچیں پوتاری کنگ کہ سید ءَ ایوک ءَ مکران ءِ گال بلوچی نبشتہ رھبند ءَ آؤرتگ انت اے رَدیں ٹوک انت بلکیں سید ءَ تیوگیں ماتی زبان ءِ ھر گالوار ءِ ھما گال زُرتگ انت پہ نبشتہ کاری ءَ اڑ ءُ جنجال نہ انت۔
دومی ھمے رَدیں مردم ءُ راج ءِ دژمن یک بلاھیں دروگے گْوش انت کہ سید ءَ وتی سیدگنج بزانت بلد ءَ سلیمانی گال ھوار نہ کتگ انت بلے گِند ئے سید وتی مکرانی گالوار ءِ بازیں گال شموشتگ انت چی کہ آ ھم منی ءُ شُمے وڑ ءَ بنی آدمے اَت البت من وت چہ بزانت بلد ءَ بازیں اے ڈولیں گال دیستگ انت کہ آ گال سلیمانی گالوار ئیگ انت انچوشکہ “مونجا، ٹَوک، کُجا، جُڑ، پیلو، وژاہ ءُ پوہ ۔۔۔۔۔بازیں اے ڈولاں گالانی گِندگ ءَ ھمے راج ءِ دژمن کور انت۔
اگاں نی تو لھتیں گالاں ماں بزانت بلد ءَ ھوار کنگ لوٹ ئے گُڑا تو نزآر ءُ یکجاہ اش کن گُڑا ما اود ءَ ھوار کنائین ایں۔ دومی اے وَ جیڑھے نہ انت بلے لھتیں دَمگی گال انت کہ آ یوک ءَ ماں یک شھر ءُ دِمگے ءَ کارمرز بیت گُڑا آئی ءِ ھوار کنگ دیر نندوکیں بلوچاں تکانسر کنت۔ انچوشکہ
“ڈول، وڑ ءُ پیم” ھست انت ءُ نی تو گْوش ئے کہ “بھیر” ءِ گال ءَ ھم ما یکپارگی بیار ایں گُڑا گالانی یکپارگی آرگ راج ءِ وانوکاں گُڑین ایت بلکیں اے ڈولیں گالاں تو راج ءِ دیم ءَ ھما بیھر آؤرت کن ئے وھدکہ تو ماتی زبان ءَ یکیں نبشتہ رھبند ءَ نبیس ئے کہ ھما رھبند رودرآتکتی، زِرباری ءُ گوریچی ءِ تیوگیں لس مھلوک دراہ سرپد بنت۔
دومی مئے سلیمانی گالوار ءِ لاپ ءَ بازیں دمگی بدلتوار ھست انت کہ آیانی نبیسّگ رو نہ انت ما آ گال وت ھراب کتگ انت انچوشکہ ما سلیمانی گالوار ءِ بگُٹی “شُما” “شَا” گْوش ایں ءُ “تو” ءَ “تَا” البت سلیمانی گالوار ءِ بُزدار، مری، لیگاری ءُ دگہ باز ” شُما” را “شَا” ءُ “تو” ءَ تَا” نہ گْوش انت کہ ھمے بیھر(وڑ) ءَ ما بُگٹی کنگ ءَ ایں گُڑا اد ءَ تو سید ءَ میار نہ دے ئے۔
پد ءَ مئے سلیمانی گالوار ءِ لاپ ءَ لھتیں بدلتواریں گال ھست انت کہ آ نبیسّگ نہ بنت بلے پہ جگاڑ ءَ لھتیں گسریں مردم دومی آباں گوں ھیل اش گر انت انچوشکہ ” مات، پت، گْوات، برات ءُ وت یا وتی” اے ڈولیں گالاں پہ کارکشائی ءَ گْوش ئے کہ زور پہ جُگاڑ ءَ “ث” ءَ گوں نبیسّ انت بلے ھمے “ث” گیشتر ماتی زبان ءِ گالاں ھراب کنگ ءَ انت بلکیں ماتی زبان ءِ یک وڑیں گال دو دروشم ءَ نبیسّگ بیگ ءَ انت۔
ھمے ڈو ل ءَ ” اد، اود، ھُدا، رَد ءُ بد” ءِ ڈولیں گال ھست انت کہ سلیمانی گالوار ءَ نبیسّگ نہ بنت بلے پہ جُگاڑ ءَ “ذ” ءِ آب کار اَنت گُڑا ماتی زبان ءِ یکیں گالاں ونڈ ءُ چُنڈ کن انت۔ اے گسراں چون کَسے پوہ کنت کہ اگاں تو پہ جُگاڑ ءَ نبشتہ کن اش گُڑا ایشاں راستیں رنگ ءَ نبیس ءُ وانگ ءَ وتی سلیمانی گالوار ءِ رِد ءَ وان اش پد تو وت ھیل گِر ئے۔ چوناھیگا اے انچیں مجگی گلام انت کہ سرائیکی، سندھی ءُ ھندی وانگ ءُ نبیسّگ ءَ گل ءُ شات انت بلے ماتی زبان ءِ وانگ ءَ ھیل نہ کن انت بس شپ داں روچ بلوچی سْیاھگ ءِ نزوریاں پٹ انت بلے اے کوریں لشکر ءَ ھندی ءِ ردی گِند نئیت انچوشکہ
موسیٰ عیسیٰ مصطفیٰ مثلاََ، خصوصاََ، عموماََ صبح ءُ منہ۔۔۔۔۔
بلے راستی مُدام باج بارت انچوشکہ تیوگیں بلوچ راج مرچی ماں سید ءِ رھبند ءَ ماتی زبان ءَ نبیسّ ایت بلے بژن انت کہ اے کھرواریں رَدیں سلیمانی گالوار ءِ وتگڑیں استاداں ناں کہ وتی نیمگی بلوچ راج ءَ ماں سید رھبند ءَ بلوچی وانگ ءِ سکین ءُ دلبڈی دات ءُ نیکہ وت رھبندے راج ءِ دیم ءَ آؤرتگ اِش۔ انچوشکہ سید رھبند ءَ اے موکل ھم ھست انت کہ “بیگ”، “بوگ”بِیان”،”بُوان” کت” ءُ “کُرتگ” روا اَنت کہ چہ ایشی ءَ ھر گالوار ءِ بلوچ ماتی زبان ءَ وتی تب ءِ ھساب ءَ ماں سید رھبند ءَ نبشتہ کت کنت۔
نی پشکپتگیں ٹوک ھما دوزدھیں آبانی انت، چوناھیگا ایشانی بارو ءِ سید ءَ وتی وانگی “بلوچی سیاھگ ءِ راست نبیسّگ” ءِ چارمی درونت ءَ ھر چیز درشان کتگ ءُ بازیں نبشتانک ھم ایشانی بارو ءَ آتکگ انت کہ بے اے دوزدھیں آب ماتی زبان گیشتر زگر ءُ براھدار بیت بلے من ھم زیت ایشی ءِ بابت ءَ یک دْراجیں نبشتانکے نبیس آں۔
گڈسری من سلیمانی گالوار ءِ وتگڑیں استاداں ھمے گْوش آں کہ راج ءِ نمیرانیں ھستی زھور شاہ ھاشمی مکرانی یے وَ نہ اَت بلکیں بلوچے اَت ءُ نی شُمارا دزبندی اِنت کہ شُما وتی نیمگی بلوچ راج ءَ وٹس ایپ گروپانی لاپ ءَ بلوچی ءَ وانین اِت کہ سلیمانی گالوار ءِ بلوچ بلوچی وانگ ءِ پِڑ ءَ بیا انت پد ءَ دیر ءُ زیت آ وت زان انت کہ چے راست ءُ چے دروگ انت چی ءَ کہ راستی مُدام باج بارت۔
بلوچی ھست بات ءُ بلوچ زندگ بات انت
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہا درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ئے جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔
