نیاڑی و توفک | مسٹمیکو بشخ – برتولت بریخت | محبوب شاہ

نیاڑی و توفک
مسٹمیکو بشخ

نوشت: برتولت بریخت، جرمنی | مَٹ: محبوب شاہ

دی بلوچستان پوسٹ

ارٹمیکو

کڑدارک:
ٹریسا کارا: مچھی ہلوک آ نیاڑی
ہوزے: چنکا مار
پیڈرو: مزور، ٹریسا نا چنکا ایلم
ٹھپی
مانسوئیلا
پادری
مسز پیرے: پیر انگا نیاڑی
پین چنا نیاڑیک

مست آن برجا

مزور: نی داڑتون چناتے اِلنگ اُس۔
لمہ: پادری نی گلم اس شراب کنیسہ؟ پادری ہمو چناتا خیال ءِ کیک ہرافتا باوہ پڑ آ ہنانے۔ ای تو پاوہ مچ آ دے دانگ اینگ گٹ مریسہ۔ (او پادری نا دُوٹی شراب نا گلاس ءِ ایتک۔)
پادری: (تولوک گلاس ءِ ہرفک) ای ہُننگ خواوہ کہ اخر او دیر ءِ؟ ہراکہ کنا کاریم تے دوئی کننگ نا جیرت کے۔
(اسُل ہمو وخت آ پیریز نا اُراغان ریڈیو نا توار بریک۔ لمہ دریچہ ءِ بند کیک۔)
پادری: دریچہ ءِ یلہ اِلے۔ او کنے داڑے بَننگ آ خناسس۔ او کنے آ خوش افس۔ اوفک کنے دا ریڈیو ءِ بنفنگ خوارہ۔
مزور: مگہ نی داڑان فریشان مریسہ؟
پادری: جی آؤ، ولے دریچہ ءِ ملہ۔
جنرل نا توار: مخلوق دا دروغ آتے جوان چاہک کہ ہرافتا سوب آن قومی فائدہ غاتے برباد کننگ انگ ءِ۔ نن شاید آرک بشپ آف کنٹربری ءِ بھلو نہاد اس تتونہ ہراخس کہ خیسن مونیک تسرہ۔ نن اوفتے ہندا دہ ہزار راہب نا خون نا زموار پانہ ہرافک اوفتا سوب آن مسنو۔ ایلو نن دا پاننگ خوانہ کہ اگہ نیشنل آرمی بمب و توفک آتیٹی جنگ ءِ کتا تو اسہ راہب اس ہم الپنہ۔
(مزور پادری نا پارہ غا سگریٹ اس مریفک۔ پادری دن تو سگریٹ کشوک اس اف ولے مخسا ہرفک تے۔)
جنرل نا توار: ہمو بندغ آک ہرافک کہ دا ڈٹ ڈَول ءِ پہہ مریرہ۔ اوفتیٹی جنرل فرانکو، جنرل مولاد…………۔
(ریڈیو بند مریک)
پادری: (آڑسندھ اس کشک) خدانا شکر ءِ کہ پیریز پین بنفتویس ننے۔ کنا مطلب ءِ کہ دا وَڑ انا تران آتیان جوان ءُ زہم اس تمپک۔
مزور: ولے نن بننہ کہ ویٹیکن والاک داوَڑ انا دروغ تالان کیرہ۔
پادری: کنے سما اف (مون ءِ کرنچ کرسا) ای تو پاوہ کہ چرچ انا دا کاریم اف۔
مزور: (مارکونا پارہ غا ہُرسا) یخین اٹ دا کاریم اف۔
لمہ: (زُو زُو ہیت ءِ اونا باغان پلک) پادری! کنا ایلم ملیشا تون جنگ کروک ءُ بندغ اسے۔
پادری: نی ہرا فرنٹ آن بننگ اُس؟
مزور: ملاغان آن۔
پادری: اوڑے تو حالیت آک اسُل پین وَڑو
(مزور چپ چپ سگریٹ نا کش خلسا کیک)
لمہ: کنا ایلم کنے اسہ گچین ءُ اسپنی ءُ نیاڑی اس منپک۔ او پائک کہ یان ءِ پڑ آ راہی کبو۔
مار: اوکنے ہم منپک حالانکہ ننا تعلقداری ہمیکان ءِ۔
پادری: نے سما ءِ خواجہ کار ارا کہ ای نا بارو اٹ جوان چاوہ۔ چرچ بھاز انگا کانود نا ہیت آتیٹی حکومت نا مخ تفی ءِ کیک۔ 18چرچ آتیان 17چرچ سرکار نا مخ تفی نا پڑو ءِ کرینو ولے کنا گڑاس ایلم پڑ آ ہم ہنانو۔ ہموڑے کاریم کننگ ءُ۔ اوفتیٹی گڑاس تینا وطن کن تینا جان ءِ ہم ندر کرینو ولے کنا جند جنگ، ہراکہ جنگ اس اف۔ خدا کنے دا لائخی ءِ تتنے کہ ای تینا تپہ نا بندغ آتے دا پاؤ۔ (او داڑے لوز آتا پٹ و پول ءِ کہ اوفک جنگ اٹ بشخ ہلیر) کن کن حضرت عیسیٰ نا دا ہیت آک بھاز اہم ءُ کہ نے دن ءُ کشت و خون کروئی اف۔ ای اسہ ازگار ءُ بندغ اس افٹ۔ کن تون خانقانا دولت ہم اف۔ ای تینا حلقہ نا بندغ آتتون اخس کہ کنے آن مریک کاریم تیٹی بشخ ہلیوہ۔ اگہ گڑاس کننگ کیوہ تو اوفتے لوز آتا کمک اٹ است جم کیوہ۔
مزور: ٹھیک ءِ، نی جنگ کروک ءُ بندغ اس افیس ولے سوچ خل کہ اسہ ہندن ءُ بندغ اس ہرانا کہ خون مننگ ءِ، و دانا خون انا مننگ ءِ توننگ بھاز المی ءِ گڑا نا لوز آک اوفتے بچفنگ کیرہ، کہ اودے کس اس کسفپ۔ ایلو اگہ اودے نا مون آ ککڑ آنبار تڑر، تو کنا خیال نی ہم جنگ اٹ بشخ ہلنگ آ بے وس مریسہ۔ ای دا پاوہ کہ نی تینا وَڑ اٹ گڑاس تو کروس، مڑوئی بشخس ای انت اس کہ پاریٹ نی است اٹ کپروس۔
پادری: ای بینگنی ءِ چٹفنگ اٹ بشخ ہلنگ کیوہ۔
مزور: نی دا پاننگ خواسہ کہ ننے ہردے ننا روزی دُو بریک ہراتم کہ نی نن کن یسوع مسیح آن دعا خواسہ؟
پادری: ای دُن پاپرہ، ولے ای خالی دعا خواہنگ کیوہ۔
مزور: مننگ کیک کہ نے دا حوال تون است خواہی مرے کہ خدا ہمو جہاز ءِ پدی کرے ہراکہ نن کن کُننگ نا گراتے ایسوسس۔
مار: مگہ دا ہیت راست ءِ، آئی جان کہ جہاز پدی ہنانے؟
مزور: جی آؤ، دا کس انا کنڈ آن اف، ولے نم ہم تو کس انا کنڈ آن افیرے۔
پادری: نی انت پاننگ خواسہ؟
مزور: ای دا پاننگ خواوہ کہ نم چُپ تولبو، و چُپ چپانی اٹ دا جنرل آتے موکل ایتبو کہ اوفک اسپین نا مخلوق نا دترتے شولسا کیر۔
پادری: (دُو تے کاٹم نا تینا پارہ غا بڑزا کرسا پائک) آخا دانا ای اسُل موکل تفرہ۔
مزور: (خن تے تینا ملک ہُرک پائک) جٹ اسسکان تینا دُوتے ہندن بڑزا تخ۔ ہندا حالیت اٹ ’بادیوز‘ اٹ ننا پنچ ہزار سنگت اُرا تیٹی بند کننگاسر، و ہندا حالیت اٹی اوفتے سم اٹ خلکر۔
لمہ: پیڈرو! بایدے نی دُن ءُ ہیت کپہ۔
مزور: ای محسوس کیوہ کہ اگہ انسان نا رویہ غلط مرے تو دا ہندن مریک، دن کہ او سلہہ بٹے و تینے ذلیل کے۔ ای خوانانٹ کہ مخلوق تینے بے قصور تکک و تینے کودک جوڑ کیک ولے دا وَڑ انا بندغ آک دتر اٹ دُو سلرہ۔ و دا دترک اوفتا دوتیان سلنگپسہ۔
لمہ: پیڈرو!
پادری: الے تے مسز کارار، الے تے، ہندن انگا وخت آتیٹی ہروہ باسک، ہراتم دا وخت ایسر مریک تو نن ولدا ہیجکامی اٹ سوچنہ۔
مزور: انتئے کہ نن مایوس و بے وس ءُ بندغ اُن۔ ایلو بایدے نن تون ہندن مرے کہ ننا نسل ءِ دا دنیا غان چٹفنگے۔

…… (وقفہ)……

پادری: (گھڑی آ ہُرسا) کنے داسہ ہنوئی ءِ۔ ای تو ریلو خاہوت ءِ کاوہ خنوہ۔
مزور: دا ہیت آ سوچپیس کہ پارلیمنٹ اٹ بااصول باسک آتا گیشتری ارے، ہراکہ اسہ منشور و مسخت اسے نا کمک اٹ گچین مرسا بسنو۔
پادری: دا تو کنے سما ءِ۔
مزور: ای تو خالی دا پاننگ خواوہ کہ وخت اس کہ بندغ آ گندہ ءُ وخت اس بریک تو او تینا دفاع ءِ کننگ خواہے تو او تین بچفنگ کن سلہہ ہرفے، گڑا اونا جان بچک۔
لمہ: (ہیت ءِ گوہسا) نی ولدا با پٹاس، چُپ کر دا ہیت آتے فائدہ اف۔
پادری: دن ننے سما ءِ، بندغ خالی دُو ودی مریک، خدا اونا دوٹی لمہ نا کٹ اٹی سلہہ ءِ تفک۔ ای تو دا نظریہ نا قائل اُٹ کہ دنیا غان دا ویل و ڈکھ آک ہمو وخت ایسر مریرہ ہراتم کہ ماہی گیر و مزور، کنے ہندن لگک کہ نی مزور اسے اُس، نی تینا خالی آ دُو تیٹی تینا رزق ءِ دوئی کننگ کن جہد کرسا کیسہ۔ ایلو مقدس آ کتاب اٹ اسہ جاگہ اس نوشتہ اف کہ دا دنیا اخریکو دنیا ءِ۔ دا دنیا تو ظلم، ویل و ڈکھ و گناہ تیان پُر ءِ۔ ہندا سوب آن انسان ءِ خدا بیدس سلہہ غان راہی کرے تو گرج دا ہیت انا ءِ کہ او خالی دُو دا دنیا غان موکل کے۔
مزور: نی بھاز جوان پاریس۔ ای دانا برخلاف ہیت کپرہ ہراکہ بننگ کن بھاز جوان ءِ کنا است خواہک کہ جنرل فرانکو داڑان بھاز خوش مرو ءِ ولے ویل دادے کہ جنرل فرانکو نَت تیان کاٹم اسکان سلہہ بند ءِ ایلو اونا داسہ دا دنیا غان ہننگ نا ہچ ءُ است خواہی اس اف اگہ او دنیا ءِ اِلا تو نن اودے اسپین نا کل سلہہ غاتے تننگ کن سنبرینگوک اُن، اونا پائلٹ آک بالی جہاز آن اشتہار خسنگ ءُ ہرافتے کہ ای موٹرل نا اسہ کوچہ سے آن ہرفیٹ۔

(او تینا جیب آن اشتہار ءِ کشک۔ پادری و مارکو اوڑا ہُررہ)

مار: ہُروا، خواجہ داٹی اسہ وار ولدا نوشتہ کننگانے کہ او ننے کل ءِ نیست و نابود کیک۔
لمہ: (خوانسا) او اسُل دن کننگ کپک۔
مزور: او ہندن کننگ کیک، پادری صاحب نا انت خیال ءِ۔
مارکو: جی آؤ۔
پادری: (بے باوری وَڑ اٹ) مننگ کیک، او ٹیکنیکل وَڑ اٹ کرو ءِ ولے ای ہرا وَڑ کہ مسز کارار ءِ سرپند مسنٹ تو دانا مطلب دادے کہ بالی جہاز آن اشتہار خسنگ و دھڑکو تننگ جتا ءُ ہیت اسے، دا سوب آن کہ او مخلوق ءِ خلیفنگ ءِ ولے ای تو پاوہ کہ فوجی جنرل تینا دھڑکو آ عمل کپک۔
مزور: ای نا ہیت ءِ اسُل سرپند متوٹ۔
مار: ای ہم۔
پادری: (زیات بے باور ءُ وَڑ اسے ٹی) ای تو پاوہ ای تینا ہیت آتے نما مون آ پاش کریٹ۔
مزور: نا ہیت آک گچین ءُ ولے نا مطلب ءِ ای و ہوزے پہہ متون۔ نی انت پاننگ خواسہ، بمباری کپسہ ننے آ؟

…………وقفہ…………

پادری: ای خالی دافتے دھڑکو تکوہ۔
مزور: ہراکہ عمل نا دروشم ہلپسہ۔
پادری: آخا اسُل آخا۔
لمہ: ہراتسکان کہ ای چاوہ، اوفک ننے ہکل تننگ خوارہ۔ دا سوب آن کہ کس اوفتا برخلاف ہنپ کہ دا وڑ اٹ کشت و خون خلاف مرے۔
مار: جنرل و کشت و خون ءِ تورے، واہ۔
لمہ: (اشتہار ءِ بڑزا کرسا) داٹی سفا نوشتہ ءِ کہ ہراسٹ سلہہ بٹے اودے بشخنگک۔
مزور: پادری! داسہ ای نے آن دا سوج کیوہ کہ مگہ جائی سلہہ بٹوک آتے بشخنگک۔
پادری:(گڑاسے نا کمک اٹ پٹ و پول کرسا خنتے تینا پرپٹیفسا) گڑا جنرل فرانکو ءِ دا سوب آن گوجالنگے کہ او عیسائی اسے؟
مزور: دانا مطلب دادے کہ او تینا قول آ سلک۔
پادری: (امنا کرسا) اودے سلوئی تمک۔
لمہ: ہراسٹ جنگ کپک، اودے ہچ مفک۔
مزور: خواجہ پادری صاحب! بشخس نا پن دیر ءِ؟
پادری: فرانسکو۔
مزور: (تینا ہیت ءِ برجا تخسا) ای نے آن دا ارّفتوٹ کہ جنرل فرانکو ءِ نا است خواہی نا رِد اٹ انت کروئی ءِ بلکن ہیت انا مسخت دادے کہ او انت کیک، ای تو پاوہ کہ نی کنا سوج ءِ سرپند مسس۔
پادری: جی آؤ۔
مزور: ای نے آن اسہ عیسائی اسے نا حیثیت اٹ سوج اس کیوہ۔

برجا ءِ