بلوچی ءَ تاکاری ءِ پڑ ءُ سوشل میڈیا
چندن ساچ
دی بلوچستان پوسٹ
بلوچی ءَ تاکاری ءِ پڑ چو ویرانیں ڈاکے ءَ اِنت کہ گشئے اِے ڈاک ءَ کرنانی کرن گوستگ اَنت ءُ ہورانی گوارگ دُوریں گپے بلکیں نودے ءَ ہم نہ شنز اِتگ۔ بلوچی زبان ءَ اِے پڑ ءِ ویران بوہگ ءِ سبب باز اَنت۔مردم اِے بابت ءَ چے گشنت۔ آیانی حبراں دیما ایر کنیں ءُ گپ ءَ دیما بریں۔
اولی گپ۔
لہتیں مردم گشیت کہ بلوچی ءَ روتاک نہ بُوہگ ءِ سبب ءَ پمیشکا اِے نیمگا دلگوش گور کنگ نہ بوتگ۔ گپ اگاں بلوچی ءِ تاک ءُ ماہتاکانی بہ بیت گڑا ماہتاک چش کہ پہ وہد در نیا اَنت ءُ پدا ہما نبشتانک کہ آ یک حاصیں روچے ءِ یا وئیلے ءِ پژدر ءَ نبشتہ کنگ بنت گڑا آ کوہن بنت ءُ آیانی بستار پش نہ کپیت۔
اِے گپ راست اِنت کہ بلوچی ءَ روتاک نہ بُوہگ ءِ حساب اِنت ءُ تاک ءُ ماہتاکانی حال ایش اِنت کہ آ ہچبر پہ وہد در نیا اَنت ءُ پدا وئیل ءُ جاورانی سرا نبشتہ بوتگیں نبشتانکانی آ بستار ہم پش نہ کپیت۔ بَلے اِدا اِے گپ دیما کیت کہ بلوچی ءَ روتاک پرچا نیست؟ آ کُجام سبب بوتگ انت کہ بلوچی ءِ روتاک ءِ راہ ءَ اڑاند بوتگ انت؟ اِے بابت ءَ پدا اِے گپ دیما کیت کہ بلوچی ءِ روتاکانی واستا نبشتہ کنوک نیست پمیشکا اِے روتاک دیما سفر کت نہ کن اَنت۔ اگاں اے روتاکاں نبشتہ کنوک بہ رستیں مروچی جاور نہ بُوت اَنت۔
دومی گپ۔
لہتیں گشیت کہ تاکاری پڑ ءِ نبشتہ کنوکاں مئے لبزانک ءَ ادیب ءِ بستار دئیگ نہ بیت پمیشکا آ اِے پڑ ءَ نیا اَنت۔
ایشی ءِ پسہ ایش اِنت کہ مئے چاگرد ءَ زانہ ادیباں چونیں تاج سرا دئیگ بوتگ کہ باری ایشانی اِنت ءُ اِے گپ ہم المی نہ اِنت کہ مردم چیزے نبشتہ بہ کنت ءُ پدا اِے امیت ءَ بداریت کہ من ءَ چاگرد یک تاجے سر ءَ دنت۔
اِے گپ ءَ ہم تچک کناں کہ دنیا ءِ نامداریں ادیبانی مزنیں لڑے ہست کہ آیاں یک نیمگے تاکاری (صحافت) کتگ ءُ دومی نیمگا لبزانک ہم نبشتہ کتگ۔ گابرئیل گارسیا مارکیز اِے لڑ ءِ مزنیں نامانی تہا یکے کہ آ جاہے گشیت۔
من وہدے لوگ ءِ تہا نبشتہ کنگ ءَ باں گڑا منی زال کیت ءُ من ءَ جُست کنت۔ تو چے کنگ ءَ ئے؟ من اگاں پسہ بدئے آں کہ من نبشتہ کنگ ءَ یاں گڑا آ منی نزینک ءَ نئیت۔ پرچا کہ آ زانت من لبزانک نبشتہ کنگ ءَ یاں۔ ءُ اگاں من بہ گشاں کہ من کار ءَ یاں گڑا آ کیت منی کش ءَ نندیت پرچا کہ آ اے گپ ءَ زانت من پہ روتاکے ءَ چیزے نبشتہ کنگ ءَ یاں۔
اِے لڑ ءِ نامداریں مردمانی ادیبانی تہا یکے ارون دھتی رائے اِنت کہ آئی ءِ نبشتہ کتگیں دوئیں گدارانی ارزشت لبزانک ءِ دنیا ءَ چنچو مزن اِنت آ گپ ءَ ہرکس زانت۔ بَلے آئی ءَ تاکاری ءِ پڑ ءَ ہم انچیں نبشتانک نبشتہ کتگ کہ اِے پڑ ءَ ہم آئی ءِ وانوکانی مزنیں لڑے ءُ آئی ءِ نبشتانکاں ہندوستان ءِ سرکار پونز ءَ رسینتگ ءُ اِے دگہ زوراکیں ملکانی زوراکی ءِ سرا ہم آئی ءِ نبشتانکانی مزنیں لڑے ہست ءُ مردم آئی ءِ نبشتانکانی ودار کن اَنت کہ کجام تاک ءَ ءُ کدی چاپ بنت۔
ہمے وڑا اگاں ما سارتر ءُ البرٹ کامیو ءَ بچاریں کہ آیاں یک نیمگے مزنیں لبزانک نبشتہ کتگ ءُ دومی نیمگا وتی زمانگ ءِ جاورانی سرا ہم نبشتانک نبشتہ کتگ ۔ کامیو تاکاری ءَ گوں ہمنچو ھُب ناک بوتگ کہ آ جاہے گشیت من باز وہد ءَ نبشتہ کنگ ءِ وہد ءَ وتی نزینک ءَ پستول ایر کتگ کہ بلکیں دژمن منی کُشگ ءَ کاینت گڑا من پیش تیر باں۔
اورحان پاموک، اویا بیدر، یشار کمال ءُ اے دگہ بازیں ادیب ہست اِنت کہ آ میاں استمانی لبزانک ءِ چیدگ زانگ بنت ءُ آیاں پہ واہگے تاکاری کتگ ءُ کنگ ءَ یاں۔
سیمی گپ۔
لہتیں گشیت کہ بلوچی ءَ وانوک نہ بوہگ ءِ سبب ءَ اِے پڑ ویران اِنت۔
اگاں گپ ہمیش اِنت گڑا لبزانک ءَ پہ وت وانوک چوں در گپتگ؟ اگاں لبزانک ءِ نبشتہ کنوکاں ہمے بہ جیڑ اتیں کہ بلوچی ءَ وَ وانوک نیست گڑا ما اردو ءُ اے دگہ زباناں نبشتہ کنیں۔ مروچی بلوچی لبزانک کُجا بوتگ ات؟ اسل گپ ایش انت کہ تو چیزے نبشتہ کنئے گڑا آ پہ وت وانوک ہم پہ در گیجیت۔ اگاں تئی چیز چیزے بہ بیت ۔ بلوچی ءَ گشنت کہ مور پہ چرپی رِچیت۔ پیسر ءَ چرپی ءَ ریچ گڑا مور ءَ ندارہ کن۔
چارمی گپ۔
لہتیں گشیت کہ بلوچی اسکول ءُ کالجاں وانینگ نہ بیت۔ پمیشکا بلوچ تاکاری ءِ پڑاءَ ردو ءَ نبشتہ کن اَنت ءُ بازیں بلوچ بلوچی نبشتہ کنگ ءُ وانگ نہ زاننت۔
اگاں گپ ایش انت گڑا ہما مردم کہ لبزانک نبشتہ کنگ ءَ یاں آیاں کُجام اسکول ءُ کالجاں شتگ ءُ بلوچی ونتگ۔ من ءَ یات اِنت کہ من نوکی اولی کلاس ءَ پاد ایر کپت بلوچی ءِ وانگ دربرت۔ منی اسکول ءِ استاد ءَ بلوچی وانگ نہ زانتگ ات ءُ من اولی کلاس ءِ گونڈو اتاں کہ بلوچی گوں روانی ءَ ونت ءُ نبشتہ کنگ ہم بندات کت۔
بلوچی ءِ بنداتی مردماں بگر داں انوگ ءَ بیا ایشانی تہا لہتیں مردم ءِ سر پہ در کہ آیاں بلوچی ءَ ایم اے، ایم فل، پی ایچ ڈی کتگ۔ بَلے گیشتریں بہر ہما مردمانی کہ آیاں وانگ جاہاں بلوچی نہ ونتگ ءُ مروچی بلوچی ءِ مزنیں نبشتہ کارانی سرپ ءَ اوشتاتگ انت۔
پنچمی گپ۔
لہتیں گشیت کہ بلوچی زبان ءَ گالبندانی نہ بُوہگ ءُ لبزانکی زبان ءِ گرانی اِے راہ ءِ سرا میلانک اِنت۔
اِے گپ ءِ پسہ ایش اِنت کہ یک پڑے ءَ کہ مردم کار ءَ بندات کنت گڑا آ پڑ ءِ اے دگہ کار وت ٹہان بنت۔ گالبند ساچگ بہ بیت یا زبان ءِ رواج دئیگ! اِے پڑ ءَ گام کہ ایر کنگ بہ بیت اِے اڑاند ہم ہلاس بنت۔ ءُ بلوچی لبزانک ءِ زبان ءُ ہمک روچی گپ بوؤکیں زبان ءِ تہا اینچکیں مزنیں دیگری یے من نہ دیستگ کہ ایشی ءَ مردم نامہ یے بکنت کہ گران اِنت۔
ششمی گپ۔
لہتیں گشیت کہ بلوچی ءَ وانوک نیست ءُ ما پمیشکا اردو ءُ انگریزی نبشتہ کنیں کہ اودا وانوک ہست ءُ دومی ایش کہ اردو ءُ انگریزی زبان وانندگی ءِ چیدگ اَنت۔
ایشی ءِ پسہ ایش اِنت کہ اِے ذہنی نادراہی یے۔ سائیکلوجسٹ چشیں مردماں کم مارشتی ءِ نادراہ گُشنت۔ ہچ زبان وانندگی ءِ چیدگ نہ اِنت ءُ تو اگاں نبشتہ کارے ئے ءُ تئی چیزانی تہا زندگ بُوہگ ءُ دیما سفر کنگ ءِ جُرت ہست گڑا آ اے دگہ زباناں ہم وت رجانک کنگ بنت ءُ تئی وانوک ترا وت شوہاز اَنت۔
ہفتمی گپ۔
لہتیں گشیت کہ ما وتی کلوہ ءِ سر کنگ ءِ ہاترا اردو ءُ انگریزی زبان ءَ نبشتہ کنیں پرچا کہ سرکاری اگدھ دار بلوچی زبان ءَ سرپد نہ بنت۔
من اِے بابت ءَ گشاں کہ تو وت ءَ انچو محکم بکن ءُ کلمءَ انچیں وڑے ءَ کار بند کہ ہمایاں تو کلوہ ءِ سر کنگ ءِ واہگ دارئے آ وت بیاینت ءُ ترا شوہاز بکن اَنت یا تئی زبان ءَ در برنت یا ترا رجانک کنگ ءُ وانگ ءَ لاچار بہ بنت۔ گڑا بچار کہ تئی کلوہ چوں تئی مردماں سر نہ بیت۔ تو کہ آیاں ہرچی ءَ جریدگ کنئے ءُ دئیے گڑا آئی ءَ کجام کُنٹگ پاد ءَ پرشتگ کہ تئی ماتی زبان ءَ بہ وانیت۔
سوشل میڈیا ءُ بلوچی
نوں بیا بلوچی ءِ لہتیں زانندگانی گپاں دیما ایر کنیں کہ آیاں سوشل میڈیا ءَ نبشتہ کنوکیں مردمءُ شوسل میڈیا ءِ بابت ءَ کتگ اَنت۔
مئے ادیبانی مستریں ٹولی اِے گپ ءِ منوک انت کہ شوسل میڈیا ءَ نبشتہ کتگیں چیز گوات ءِ میار اِنت ءُ اِے چیز دمانہ ءَ گار ءُ بیگواہ بیت ءُ آ پمیشکا سوشل میڈیا ءَ نبشتہ نہ کن اَنت۔ تاک ءُ ماہتاکاں ہمے ہاترا نبشتہ کن انت کہ تاک ءُ ماہتاکانی تہا چیز زندگ بنت ءُ سفر کن اَنت۔
بَلے مئے ادیب ءُ زانندگ اِے گپ ءَ ہم سرپد بہ بنت کہ نوں کتاب ءَ ہم وتی دروشم بدل کتگ ءُ مروچی بازیں مردم پی ڈی ایف ءَ کتاب وان اَنت ءُ دومی گپ ایش انت کہ چشیں نبشتانک ہم مُچ انت کہ تاک ءُ ماہتاکاں چاپ بوتگ انت بَلے انگہ مرتگ اَنت۔
مئے ادیب گشنت کہ سوشل میڈیا ءَ نبشتہ کنگ سبکی یے۔
باید انت مئے ادیب اِے حیال ءَ بدارنت کہ دنیا ءِ مزن مزنیں ادیب مروچی نشتگ انت ءُ شوسل میڈیا ءَ نبشتہ کنگ ءَ اَنت ءُ آیاں گڑا شما پرچا سُبکی ءِ نام نہ دئیت؟ ءُ ہر دیوان ءَ نند اِت ہمایانی دَروراں دئیت پرچا؟
مئے بازیں ادیب گشنت کہ سوشل میڈیا یک منڈی یے اِدا ہر کس کیت تئی نہاد ءَ گوں ارزانی ءَ بندیت ءُ روت۔ پمیشکا شریں ادیب شوسل میڈیا ءَ مئیت۔
آیاں گشگ لوٹاں کہ اگاں تو وتی نہاد ءَ چگل مدئے گڑا اِے منڈی ہم ترا ارزانیں نہادے نہ بندیت۔ پرچا کہ تئی نہاد تئی نبشتگیں چیز ءَ گون اِنت۔
اِے گپ ءَ تچک کناں کہ سوشل میڈیا یک وسیلہ یے۔ ایشی ءِ کمک ءَ تو وتی کلوہ ءَ دیما سر کُت کنئے ءُ تئی چیز یکیں دمانہ ءَ دنیا ءِ درستیں ملکاں گولیت۔ ءُ پدا یک راستی ایش انت کہ مروچاں مئے لوگاں کتاب ہم ایر کنگ نہ بیت۔ سوشل میڈیا ءَ ترا اِے آجوئی داتگ کہ تو ہما کار تاک ءُ ماہتاکانی سرا کُت نہ کُتگ ادا کُت ئِے کن ئے۔
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہا درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ئے جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔
