نوشت: عابد عدید
عینیت پرستی:
دا ہمو خاص انگا فلسفیانہ خیال آتیان اسہ فطری ءُ بشخ ئسے ہراکہ فلسفہ نا بنداؤ آ سوج انا ویل آتے ایسر کننگ کن مادیت پرستی نا بد اٹ اسہ بھلو کڑد اسے نا خواجہ ءِ. عینیت پرستی تینا بناء ءِ روحانیت پرستی آن کیک، او مادیت نا ایسری کن کوشست کیک. عینیت پرستی نا اِرا بھلو بشخ ہم اریر، اسٹ داخلی دا ہمو بشخ ءِ ہرانا مسخت بیرہ بندغ آتا شعور نا زی آ مریک، ارٹمیکو معروضی؛ دا بشخ ئنا مسخت بیدس شعور آن دماغ نا ساڑی مننگ. داڑکن ای اسہ چنکو مثال اس مونی اتیوہ دُنکہ نن غٹ آن مُست مافوق الفطرت گڑاتے ٹی ساہدار نا مثال ءِ ہلین ہرافتے دماغ ہم ارے ملی ہم ساڑی ءِ، ولے اوفتے شعور اَف، دنکہ نن بندغ آک دا پانہ کہ دا کچک ئسے دا بولو ئسے ولے او ہم ننے چارہ ولے او دا سرپند افس کہ دا بندغ ءُ جن ءُ انت بھلا ءُ، ولے اریر جتاؤ گڑا.
داکان گڈ نن برینہ عینیت پرستی نا اولیکو اصول آ. ہرا روح بندغ نا مفک، داڑان بڑزا بندغ و شعور نا وجودیت ءِ، و دا اِرا گڑا خدانا ذات ءِ ہم تک و تنیا کننگ کیرہ.
داخلیت:
داخلیت عینیت پرستی ٹی ہمو ہند ءِ تخک ہراکہ بندغ نا شعور ءِ اولیکو وار آن سرپند مریک، فلسفہ نا بنداوی آ سوج اٹ علم ہستی آن ہلیس شعور اسکان مادہ غان ہلیس فطرت اسکان نا سیالی تا بارہ اٹ سوج ئنا اِرا بشخ آن دا علم آک بشخ و پانٹ مریرہ. اولیکو علم ہستی و ارٹمیکو عرفانیات. دا ہمو نظریہ ءِ ہراکہ فلسفہ نا بنداوی آ سوج ئنا ارٹمیکو کنڈ ءِ. چندی فلسفیک دا خالص انگا سوج آ ہرا طاغت آتے تینا دوئی کریر، اوفتا طاغتی وجود دا وڑ ءِ کہ دنیا نا بنائی بندغ آک بے خوانندہ، نا پُہہ و دماغ آن یند ئسر، ہرافتے تینا جہان نا بارواٹ ہچ ءُ سماچار اس اَلو، تینا زند ءِ جوانی اٹ تدیفنگ کن اوفتے اصولی زندی زاویہ نا بارواٹ ہچ ءُ چاہنداری اس اَلو، تکنیکی زند تو مُر ئنا ہیت ئسے تینا فکر و پام آن پیشن نا کڑد آتے یعنی کہ مافوق الفطرت نا ارٹمیکو بشخ آن بروک آ تپہ ہرافتے ٹی جن، دیو، دَت و پین چندی طاغت و سکت تخوک آ غیب انگا مخلوق نا زی آ شاغار، ہمو وخت ئنا بندغ آتا خڑک آ سوچ و خیال ئنا “حساس” آتا بندغ نا بدن تون ہچ ءُ تعلقداری اس اَف. بلکن اندافتا سوب آن ننا سوجی وجود اٹ ودی مروکا پین اسہ “پوٹوپیائی” ءُ وجود اس ہم ارے ہراکہ ننا ذہنی سوچ اٹ بندغ اسے نا وجود اٹ مریک، ولے خن اٹ خننگپک، بندغ نا کہنگ آن گڈ ہراکہ انسان نا علامتی وجود آن پیشن تمک. اگہ نن دا لوز آتے زو اس پین مونی چیڑ ایتن تو مرک ئنا وخت آ بندغ نا بدن آن پیش تموک آ “یوٹوپیائی”وجود روح پاننگک، روح انا آخبتی و روح انا مادہ تون اوار مننگ آن بندغ تون “حاجت” نا خیال آک ودی مسر.
اندا وڑ بنائی بندغ آک ہرا وخت آکہ تینے قدرتی آ طاغت آتون مون مقابل خنار داکان گڈ اوفتا مون تدوک آ ہمو حالیت آتون تما ہرافتے بندغ آک سرپد مننگ آن پد سلوک ئسر. و ہرافتا زی آ بندغ آتے ہچ ءُ دن ءُ ڈول وڈٹ اس بتوکہ کہ دا ویل آتے امر تینا دوٹی ہلین، ہندا سوب ءِ کہ طوفان سیلاب و نوکاپ دیر مخلوق آتے چندی وار زند آن بے زند کرے.
اندا نسخان آتیان گڈ انسانک دا سرپد مسرہ کہ داخہ در طاغتی آ گڑاتا پد آن در پردہ وجود آک، ہروہ، غاتا ودکی و خدانا کچ آن گیشتری ہم مننگ کیک، ہرافتا است خواہی مرے بندغ آتیا رحم کنیر یا جبر کیر.
ہندا سوب آن ہمو وخت انا بندغ آک چندی خدا تا تابیدار ئسر دنکہ دے، طوفان، خاخر ہندن انگاتا وجود آتیا ایمان ایسر، دا گڑاک بندغ آتیان اسل بھاز زوراور ئسر، ولے قدیم دور ئنا بندغ تینا تصور اٹ دا گڑاتا وجود ءِ انسانی ساہداری یا مادی گڑا تیانبار تکاکہ، پد آن انت مس؟ مروئی ہم اس داکہ خداتا خدا خدائے واحد غت خدا تا ہند ءِ ہلک و مخلوق آک اودے بیرہ “ہروہ ءِ نور” انا تصور اٹ خیال کریر، داکان گڈ بندغاک دا خیال آتسکان سر مسر کہ اصل اٹ ہم ہندن ءُ چندی ہروہ غاک اریر، ہرافتا زند مادیت آن آجو ءِ، ہرافتا وجودی بدن ءِ ہچ ءُ “حاجت” ئسے نا گرج بفک، پد آن فلسفہ نا دا بنداوی آ سوج ءِ مذہب نا خیال اٹ کچ آن زیات تالانی تون اوار دا دروشم اٹ ارفنگا کہ انت دنیا ءِ خدا ودی کرے یا دنیا ابد ئسے آن وجود تخنگ ءِ؟ دا سوج ئنا ورندی فلسفی تے اِرا بھلو بشخ اٹی ٹکر کرے، اسہ فلسفی تپہ غیر سائنسی وڑ اٹ تالانی تے است ئنا ہُب اٹ منا، کہ خدا دنیا ءِ ودی کرینے و مادیت و ہروہ نا تخلیق مس. ہندا فلسفیک عینیت پرستی نا خالق آک ئسر، ہرافک جہان نا تالانی ءِ سائنسی ڈول اٹ شون تننگ نا اسہ پزورو کوشست اس کریر، اوفتا بنداوی خیال دا ئس کہ قدرت یا مادہ دا زند ئنا اینٹک ءُ گڑا ءُ. ہندا فلسفیک مادیت نا چندی دروشم تے مونی ایسر بناء ٹی وخت ئنا عینیت و مادیت دا ہڑدوسر آ اصطلاحک داکان زیات ہچ ءُ مسخت اس تختورہ.
دُنکہ عینیت و مادیت فلسفہ نا بنداوی آ ویک آتا اِرا ٹرم ءُ، و دافتا اسہ ایلو تون ردعمل نا مزاحمتی تحریک آک و مزاحمتی لوز آک اریر، ہرافک اسہ ایلو نا بد اٹ کاریم کیرہ، عینیت دنیا نا وجودیت نا غیر سائنسی ءُ تصور ئسے و مادیت اونا خلاف دنیا ءِ سائنسی تصور نا حقدار جوڑ کیک. دا ہیت اکن ننا دلیل پد آن سوچ ئنا دروشم اٹ مریک، ولے دا وخت آ پاننگ کینہ کہ جہانی خیال اتو دروشم درنگ تخوک آ گڑاک دنکہ بھلا بھلا خلک، آہنک و ڈغار ننا خن تا مون اٹ بریرہ، اوڑے بیدا بدن آن ہروہ ننے دو بفک نن دا شرہ ءِ بیدس ہڑ و جنجال آن ایسر کننگ کینہ کہ دا سوج انسان ءِ ہرا کنڈا دیک ہراکہ پین چندی چنکو چنکو ورندی تخرہ. داڑے غٹ آن مُست بندغ سوچ خلیک انتئے کہ اونا تہٹی ہروہ نا وجود ساڑی ءِ، ارٹمیکو ورندی بندغ دا سوچ خلنگ آ بے وس مریک، انتئے کہ اوڑتون دماغ نا تحت الشعور آتا “کانسپٹ” وخت آن ارے، ننا ورندی مون مستی سر ہلنگ آن دا سوج ءِ ودی کننگ والا ءِ کہ فلسفی تتو ویل آتا ایسری کن انت کسر ارے؟
