نورا بھا نہ بوت
جورکان بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
نور مھمد پَنام نورا جھلاوان ءِ دَمگ وڈھ ءِ نندوکے اَت ، نورا ءِ پت ءِ نام میر ھمزہ پھلوانزئی مینگل بوتگ .نورا سکیں بھادریں بلوچے اَت، بَلے کم گپّیں ءُ بے تواریں مردمے اَت، بیست ءُ دو سال اُمر ءَ آ وڈھ لیویز تھانہ ءِ دفعدار جوڑ بوت ءُ ھمے سال ءَ کہ نورا بھرتی بوتگ ءَ ھمے سال ءَ انگریز ءِ ھکومت ءَ سردار شکر خان ءُ میر نوردین مینگل ءَ دستگیر کُت ، اے ہما وھد اَت کہ بلوچ سرزمین انگریز ھکومت بزان برطانیہ ءَ پہ زور کْوزہ کرتگ اَت ءُ بلوچ ءَ ھم آئی ءِ وت واجھی بِھ نہ منّ اِتگ ءُ پہ وتی زمین رکینگ ءَ ھر وڑیں جُھد کنگ ءَ اَت ، اے وھد ءَ جُنز ءَ ھواریں میر جنگی ھان ءُ میر اَلم ھان گوں دگہ بازیں بلوچے ءَ کوہ ءَ شتگ اَت ءُ انگریز ھکومت گوما جنگ ءِ بِنا کرتگ اَت، گڑا نورا ءَ بلوچی گیرت نہ مَرین اِیت کہ آئی ءِ مستر ءُ کماش دستگیر بوتگ اَنت ءُ لھتیں کوہ ءَ جنگ اِنت گُڑا نورا ءَ وڈھ تھانہ یل دات گوں ھمے توپنگ کہ انگریز ھکومت داتگ اِت اَنت، گون ھمے توپنگاں دیم پہ کوہ ءَ روت ءُ میر جنگی ھان ءُ میر اَلم ھان ءِ آزادی ءِ سرمچارانی ھمراہ بیت ۔
میر ھان مھمد گرگناڑی کہ نورا ءِ دوستریں سنگتے اَت، آئی ءَ مدام گشتگ کہ نورا سکیں تیزیں مردمے بیتگ ، نورا کوھانی سرکپگ ءُ ایر کپگ ءَ سک بلد بوتگ ، مدام پند ءَ گشتگ ءُ سکیں تیزگامیں مردمے بیتگ ، شست شست میل یک روچے نورا شتگ ءُ دم بَرگ ءِ نام ئِے نہ زانتگ ، نورا گوریلا جنگ ءِ رِپک ءَ کُدرتی سک بلد بیتگ ، برے برے انچیں جاگہ ءَ چیر بیتگ کہ دژمن ءِ ھیال ءَ اے نہ بوتگ کہ نورا چہ اد ءَ مارا جنت ءُ پد ءَ آسانی ءَ وتی بُنجل ءَ روت.
نورا ءِ مستریں شَری ھمے بوتگ کہ آئی ءَ بھ تیر زوال نہ کتگ، اگاں تیر جتگ ئِے گڑا آئی ءِ تیر بھ نہ ٹگَل اِتگ اَنت ءُ ڈارک نشان ءَ لگ اِتگ اَنت ءُ نورا ءِ دگہ یک بلاھیں شَری یے بوتگ کہ نورا جنگ ءِ وھد ءَ سک گَل بیتگ ءُ جنگ ئِے کتگ ءُ وتی سنگت ءِ سک ھوسلہ داتگ اِت اَنت، پد ءَ جنگ ءِ وھد ءَ پہ مزاک ءُ مسکرا درسیں جنگولانی گوما پہ کندگ وتی کار ئِے کتگ، بلے وھدیکہ جنگ ھلاس بیتگ ءُ بنجل ءَ نشتگ گڑا مدام ھاموش بوتگ ءُ تنھا تنھا نشتگ ءُ آئی ءَ پنچ وھد ءِ نمازی یے اوں بوتگ کہ بھ وتی نماز ئِے کزّا نکرتگ ۔۔۔۔۔
3 اگست 1916 ءَ انگریز ءَ سردار نوردین مینگل ءِ بزاں سرمچارانی یک رھیم نامے کمک کارے گر اَنت، گڑا رھیم انگریز ھکومت ءَ سردار نوردین ءِ ھال ءَ دنت کہ اے روچ ءَ نال ءِ پلاں جاگہ ءَ بنت، نورا گوں وتی سنگتاں سردار نوردین مینگل ءِ گوما گِند ءُ نِند کنت ءُ پہ بلوچ سرزمین ءِ رکینگ ءَ یکجاہ بنت، گڑا کرنل ڈیو چار اِیت بلاھیں موہ ھمیش اِنت کہ درسیں جنگول یک جاگہ اَنت ءُ اشاں یک جاگہ ءَ ھلاس کن اِیں، شرتر اِنت، گڑا کرنل ڈیو لیویز لشکر ءُ اِلاکہ ءِ ٹکری ءُ سردارانی مردماں یک جاگہ کنت ءُ اُرش ءِ تیاری ءَ کنت.
سرکار ءِ دلارانی مستر ءُ کماش ھان بھادر میر رھیم ھان شاھی زئی مینگل گوں وتی لشکر ءُ لیوز ءِ ھمراھی ءَ درکیت ءُ دیم پہ سرمچاراں نیمگ ءَ ءُ دومی نیمگ ءَ کرنل ڈیو گوں وتی لشکر ءَ داں رو اَنت سردار نوردین مینگل ءِ بنجل ءِ نزیک ءَ سر بنت، اے وھد ءَ نورا گوں وتی سنگتان ھم نوردین مینگل بنجل ءَ ساڑی بیت.
چارین نیمگ ءَ کیمپ انگریز سرکار ءِ لشکر ءُ ریاستی دلارانی لشکر ءِ انگر ءَ بیت، گڑا نوردین مینگل ءَ توار پِر کن اَنت کہ وتی توپنگ دور دئے ءُ وت ءَ سرکار ءِ دست ءَ بدئے ءُ سرکار شمارا پَھِل کنت اگاں نا گڑا چاریں نیمگ ءَ شما انگر اِنت ءُ درایگ ھچ راہ ءُ دَرے پَشت نہ کپتگ.
نورا سکیں بھادرے بیت ءُ گُش اِیت” من ھچ وڑ ءَ وت ءَ سرکار ءِ دست ءَ نہ دے آں ءُ چَہ بےاِزتیں زند ءَ اِزتیں مرگ گھتر اِنت ءُ نودین مینگل ھم گُش اِیت کہ چہ دستانی بُرز ءَ کنگ ءَ شھیدی ھزار درجہ شرتر اِنت.
پد ءَ نوردین مینگل چار اِیت کہ ما درست جَنَگ بہ اِیں ءُ ھمے پیسلہ ءَ کنت کہ وت ءَ دست ءَ دے اِیں، گُڑا نوردین مینگل گوں سردار شھباز ھان گرگناڑی ءُ سلیمان گرگناڑی ءِ ھمراھی دستان چست کن اَنت ءُ وت ءَ دست ءَ دے اَنت، بَلے نورا ھچ وڑ ءَ تیار نہ بیت.سردار نوردین مینگل ءَ گشتگ کہ ھمے وھد ءَ ما کہ دست چست کرتگ اِیں، گڑا نورا کوھی ٹُل ءَ سِنگّ ءِ سر ءَ نندوک بوتگ ءُ مارا گوں وتی چماں چارگ ءَ بیتگ کہ ما گُلامی ءِ زلتیں زند ءِ گوازینگ ءَ چہ کوہ ءَ ایرکپگ ءَ بیتگ اِیں ءُ نورا ایوک ءَ جَنگ کبان ءُ پروشان کنت ءُ چہ انگریز لشکر دست ءَ دَر کیت بلے بھا نہ بیت ءُ دستاں چست ھم نہ کنت.
نورا ایوک ءَ کوھاں ویل بیت ءُ وتی گوریلا جنگ ءَ دار اِیت ءُ سرجمیں مھلوک ءِ کمک گوں نورا ءَ بیت ، انگریز ریاست ھزار رند ءَ کوشش کنت نورا ءَ دز گیر بہ کن اِیں، بَلے نورا کوئی پُلنگے بیت بھ دست ءَ نئیت.
بَکول ء مسٹر ٹاڈ ،، نورا جھلاوان ءِ دمَگے (RoB Roy) جوڑ بیتگ کہ سرجمیں مردماں آئی ءِ اِزت اِش کتگ. انگریز ھکومت یک بَرے میر شادی ھان بنگلزئی گوں دگہ سردار کہ آیانی تہ ءَ مینگل ، بیزنجو گوں لیوز فورس ءَ بس نورا ءِ گِرَگ ءِ واست ءَ داشتگ کہ شما بس نورا ءَ بگر اِت، اشان ءَ یک برے ھالے رس اِیت کہ نورا اتکگ، اے رو اَنت انگر کن اَنت ،دان نورا نہ اِنت بلکین ءَ دگہ مردے ۔
نورا ءِ یک توپنگے بیتگ کہ مدام ھمے یکیں توپنگ آئی ءَگوں بیتگ. نورا داں نوہ سال بزاں 1908 بگر داں دسمبر 1917 ءَ ایوک ءَ انگریز ھکومت گوما جنگ دار اِیت ،نورا لسبیلہ ءَ بگر داں سندھ ءِ ھمک دمگاں انگریز ھکومت ءِ سر ءَ وڑیں وڑیں اُرش کنت ءُ لیویز فورس وڈھ تھانے ءَ اُرش کنت ءُ ریاستی چانوگر منشی نزر مھمد ءَ کُش اُیت ءُ مھلوک سک باز وش بیت کہ نورا باز شر کتگ.
نورا درستیں سردارانی سر ءَ بس سردار ھبیب اللہ ھان نوشیروانی ءِ سر ءَ بیسہ کنت ، گڑا 1917 ءَ دسمبر ماہ بیت کہ یک روچے نورا چہ دژمن ءُ چاریگاں بِہ نہ کنت ءُ کیت سردار ھبیب اللہ ھان نوشروانی ءِ مھمان جاہ ءُ پُتریت ءُ سلامے دنت، بلے کسے پجا ئِے نیار اِیت، گڑا ھمد ءَ یکے جست ئِےکنت کہ تو کے ئے؟
وتی نام گُش اِیت کہ من نورا آں ، من سردار ھبیب اللہ ھان واست ءَ اتکگ آں ، سردار کیت ءُ سلام دُوا ئِے کنت ءُ گش اِیت” من ءَ بس یک نوکیں توپنگے بدئے کہ منی توپنگ بند ھراب اِنت، اگاں تو من ءَ توپنگ دات نہ کن ئے، گڑا من ءَ یک بلدیں مردمے بدئے منی رھدربر بیت داں من ءَ افغانستان ءَ سر بہ کنت کہ من اے ریگستان ءِ راہ ءُ رنداں بلد نہ آں ۔۔
سراد ھبیب اللہ آئی ءَ تسلی دنت کہ بےپِکر بو گُڑا نورا بلوچی زبان ءِ سر ءَ بیسہ کنت ءُ نند اِیت، چارمی روچ ءِ سبارگ ءِ وھد بیت کہ نورا مھمان جاہ ءَ وپسوک بیت ءُ چادرے پِر ئِے بیت کہ اناگہ ءَ آئی دستاں ھتکڑی جن اَنت ءُ وھدے آ چماں پچ کنت ءُ چار اِیت داں ھاران ءِ انگریز لشکر ءَ چاریں نیمگ انگر کتگ ءُ اوشتاتگ اَنت.
گازی ءُ سرمچاریں نورا گرگ ءَ پد ءَ ھاران ءَ چہ کوئٹہ ءَ برگ بیت ءُ یک سالے نیم ءَ آئی ءَ بازیں بھتامے جَن اَنت.
9 اگست 1919 ءَ سرداری جرگہ نورا ءَ انگریز ھکومت ءِ گَداری جرم ءَ اُمر ءِ کیز دیگ بیت.
نورا یک انچیں تمردیں انسانے اَت کہ آئی ءِ کسمت ءَ زاناں کیزی زند گوازینگ مان نہ بیت گڑا 30نومبر 1921 ءَ آ ھیدر آباد سندھ جیل ءِ تہ ءَ شھید بیت ءُ وت ءَ بلوچ راجدپتر ءَ ابدمان ئِے کت.
دی بلوچستان پوسٹ: اے نبشتانک ءِ تہا درشان کُتگیں ھیال ءُ لیکہ نبشتہ کار ئے جِندئیگ اَنت، الّم نہ اِنت کہ دی بلوچستان پوسٹ رسانک نیٹورک ایشانی منّوک بہ بیت یا اگاں اے گل ءِ پالیسیانی درشانی اِنت۔
