اینو اسہ بلوچ غلام اس کم مریک
امبر بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ
بابوعبدالحق محمد شہی ۱۹۳۷ء نا دے مستونگ کلی محمد شہی ٹی خن ملا ۔اوفک اینو ننا نیامٹی افس ولے اوفتا سیاسی فکرو بلوچ راج کن است خواہی و زندئنا خواری تا چنکو بشخ اس اوفتا جندنادوی آن کہ اوفک تینا اسہ اخبارئسے تروکو انٹرویواسیٹی درشان کریر، دا انٹریو نا بننگ آن اِراسال آن گڈ یعنی ۲۰۰۲ء ٹی اینو نا دے ۱۲ اکتوبر نا بیگہ تون دا جہانءِ یلہ کریر۔اوفک تینا سیاسی زندنا باروٹ انٹرویوٹی تینامنہ ہیت نا درشانی ءِ دُن کیرہ:
’’ ہرا وخت نن (مستونگ) سکول ٹی پنچمیکو جماعت ٹی خوانانہ گڑا ہندا دورآن لاٹ خان ٹولی (لٹ خانہ) اوغان و بلوچ سنگت آتا اسہ ٹولی اس ئس، اوفک ننے سوشلزم و روس نا نوشتہ کار ’’ گورکی‘‘نا کتاب آتے’’ڈغارولمہ‘‘ ءِ خواننگ کن تسر۔ دافتا خواننگان گڈ نن قومیت و شوشلزم نا پلوآبسون ولے ہچ سرپند متونہ انتیکہ نن چنک ئسونا ہراوخت دئے جماعت ئٹی ہنان گڑاکوئٹہ ٹی ننا اسکول نا اسہ استاداس بسک۔ چوہدری عطاء محمد تو اوفک ایلو لاٹ خانہ نا سنگت آک ننے قومیت و سوشلزم نا باروٹ معلومداری تسرہ۔ہندا وخت ۱۹۵۶ء ٹی کہ نن گورنمنٹ ڈگری کالج کوئٹہ ٹی اولیکو سال ئٹی داخلہ ہلکن تو ننے سنگت آتا اسہ سیاسی ءُ تنظیم سے نا پَکار بھاز زیات مس ۔ہندن ننا ہم خیالا سنگتاک ’’ بلوچ ورنا‘‘ نا پنٹ اسہ پارٹی اس جوڑان ہرانا صدر عزت عزیز کردو سیکرٹری جنرل عبداللہ جان احمد زئی گچین کننگا۔منہ توئنا نیامٹی خان احمد یار خان ننے قلات آ بٹنگا و پارے ’’ کنے صدرسکندر مرزا پارینے کہ نم مچٹ بلوچستان ناباروٹ واویلا کبو تو ای بلوچستان ءِ آجو کیوہ۔دا ہیتاتہ خان قلات ہندن سرسری کشا او مونی پارے کہ’’ ھندا سوبان ای تحریک بلوچستانءِ شرو کریٹ نم ورناک کنتون اوڑدہ تمبو۔‘‘ ہندا وختا نن اوفتان بیرہ چار سوج کرین کہ نما و نیشنل پارٹی نیپ نا انت سیاسی اختلاف ءِ؟نم آزات بلوچستان خواہرے کہ اسٹیٹ؟بلوچستان ءِ آجو کننگ خواہرءِ تو اونا ہد و ہویل یعنی حد ہراکان ہراڑاسکان مروئے؟او نم داڑکن لس بندغاتے سلاء تننگ کن تیار اریرءِ؟۔دا سوج آتا ورندی ءِ تننگان مست اوفک ہڑیسکس خلکر او غیسہ دیوان آن بش مسر ہنار۔‘‘
عبدالحق محمد شہی تینا انٹرویو ٹی خان احمد یار خان نا دزگیری ءِ درشان کیک:
’’ اکتوبر ۱۹۵۸ء ٹی سکندر مرزا ملک ٹی مارشلاء خلک و مچا سیاسی پارٹی تا بین لگا۔خان احمد یارخان دزگیر مس۔ایلو پلوآن کالج آن کنے ہم دزگیر کریرمنہ وختان پد کالج نا سنگت آک کنا دزگیری نا خلا ف ہڑتال بناء کریر۔ پرنسپل ہم ہنا سرکارے پارے کہ’’گواچنی دافتا وفد خان قلات تون اوڑدئی کرے ولے اوفتا مزاکرات بے سہب سلیس ہندا سوب آن اوفک احمد یار خان نا تحریک آن جتا سلیسر۔‘‘ایلو پلوآن سردار نوروز خان ئسک مش تا ہنار و جنگ نا بناء مس ۔وختس کہ اوفتاسرکار قرآن نا زیہا شیف کرے کہ نم دڑبونمتون ہیت کینہ۔ اوفک مش آن دڑار ولے ہیت نا جاگہ غا اوفتے دزگیر کننگا۔ہندن سردار نوروز خان ءِ عمر قیذ و ایلو سنگت آتے سکھر و حید آباد جیل ٹی پاؤ تسر۔ دا ظلم و بیدادی آن گڈ سلطان ابراہیم احمد زئی تینا مار ظاہرو حنیف بلوچ تون اوڑدہ اوغانستان آ جلاوطن مسر۔ اوڑے اوفتا گاڑی چپی مس اوفک تینٹ فوت کریر ایلوسنگت آک تا ٹپی مسرک، مسہ دے آن گڈ آغا ظاہرءِ گرفتار کریرو کلی کیمپ ٹی رسیفیر ۔داڑے اوفک چیدہ چیدہ غا سنگت آتا پن تے تسر،اوغان بیلٹ آن ملک عبدالولی کاکڑ ،یوسف پیر علی زئی اچکزئی ہاشم خان غلزئی ملا تازن وختس کہ بلوچ بیلٹ آن میر غوث بخش بزنجو، بدل خان بدوزئی، میر گہور خان زرکزئی،کنتون ( عبدالحق محمد شہی) اوڑدہ ایلو سنگت آتے دزگیر کریر ۔‘‘
او مُستی پائک : ’’مسہ تو ئنا قیذ ٹی ہچ ئس ثابت متو تو کلی کیمپ آن ننے کشار و کوئٹہ جیل ٹی مسہ تو کن تخار۔اوڑے ہم بے سہب مننگان پدننے ہرکسءِ تینا تینا علاقہ نا جیل آراہی کریر اوڑے ننے ضمانت آن گڈ آجو کریر۔ صدر ایوب آن گڈ یحیی ٰ خان حکومت ءِ سنبھالا نن سیاسی سنگت آک میر غوث بخش سردار عطاء اللہ خان مینگل عبدالولی کاکڑ اوڑدہ تمان و نیشنل پارٹی ( نیپ) نا پلیٹ فارم آن جہد نا بناءِ کرین۔ بلوچستان ٹی عطاء اللہ خان مینگل وزیر اعلیٰ میر غوث بخش بزنجوگورنرگچین مسر، سرحد ٹی نیپ و جمعیت نا مشترکہ فیصلہ نا ردٹ مفتی محمود وزیر اعلی مسر۔بدبختی ئٹ نواب اکبر خان بگٹی نیپ ٹی ساڑی مننگ آ ہم باقاعدہ ممبرشپ نئے ہلننگ نا سوب آن گورنری نا سیٹ آ گچین کننگ متو ۔اوفک ذوالفقار علی بھٹو تون اوڑدہ تینا گورنری نا خاطرآن عراقی اسلحہ نا ڈرامہ ءِ جوڑ کریر۔۹ تو ئنا مدت آن پد اوفک نیپ نا حکومت ءِ پرغار۔ایڑے سرحد ٹی مفتی محمود ہم احتجاج کریر وزیر اعلیٰ آن استعفیٰ تسر۔داڑان پد بگٹی گورنر مس اوفک حیدر آباد کیس نا بناءِ کریر۔ہرانا نتیجہ ٹی میر غوث بخش بزنجو، عطاء اللہ خان مینگل، خان ولی خان، نواب خیر بخش مری، گل خان نصیر، شیرومری او پین پین آن بیدس کنے و کنا سنگت آتے ہم دزگیر کریر۔میر غوث بخش و ایلوفتے حیدر آباد جیل و ننے کوئٹہ جیل ٹی قیذ کریر ۔دانا سوب آن اسہ وار ولدا مخلوق مش تا ہنا ۔بھازا مخلوق خلنگا ، بھٹو و بگٹی نا قانود نا سوب آن لس عوام و لیڈرآک ہم خوارئسرہ کہ ضیاء الحق حکومت ءِ قوضہ کرے۔ اوڑان پد ننا راہشون تیتون مذاکرات کریر نہ بیرہ اوفتے جیل آن کشار بلکن اوفتا کیس تے ہم واپس ہلکر و دا کیس تہ گڈ کریر۔‘‘
بابو عبدالحق ۱۹۷۱ء نا آزاتی نا جنگ و مش آ ہنگ نا بابت سرکار نا تالی چٹ آتا ہڑدے نا سوج و قیذ او پیشی تیان تنگ مرسہ مستونگ او کوئٹہ ءِ یلہ کریر او خضدار ٹی جاگئی مسر ،ہراڑے اوفک میر غوث بخش بزنجو نا ہمراہ داری ٹی سیاست نا بناء کریر ہراکہ پارلیمانی ئسک داڑے اوفک جتا جتا مروکا گچین کاری تیٹی بشخ ہلکر و خضدار میونسپل کمیٹی نا چیئرمین مسرـ اوفک چاگڑدی خذمت آتیٹی جم جوش اٹ بشخ ہلیسہ بھازا بے روزگارا ورناتے جتا جتا محکمہ غاتیٹی نوکری تننگ نا سفارش کریسہ اوفتے روزگار ترفیر۔ دا خذمت آک برجا ئسر کہ غوث بخش بزنجو دا جہان ءِ یلہ کرے، اوفتیان گڈ اوفتا سیاسی پارٹی ءِ بلوچستان نیشنل پارٹی نا دروشم ٹی پوسکن جوڑکریر مونی ہنیسہ منہ سال آن پد بی این پی اِرا ٹکر مسک تو اوفک بی این پی مینگل تون گڈیکو وخت اسکان ہمراہ داری کریر ولے اوفک دا وختا بی این پی نا سیاست آن بھاز است خرین ئسر. اوفتا پاننگ ئس کہ امریکہ نا اوغانستان ٹی بننگان گڈ جہان ٹی اسہ پوسکنو بدلی ئس خصوصاََ بلوچ کن کسر اس خننگک ولے بی این پی تینا ڈبل اسٹینڈر نا دو آن تینا آسراتی تے یلہ کننگ خواہپک حالانکہ اینو وخت بسنے کہ اوفک ۱۹۷۱ء نا سلسلہ ءِ بناء کروسر واہم اوفک نواب خیر بخش نا جسٹس نواز کیس ٹی بندی مننگ ءِ اسہ بلوچ کن جوانو حوالہ ئس پاریرہ و دادے بلوچ کن اسہ مستائی اس ءِ سرپند مسرہ اے وخت اوفتا دا مستائی والا ہیت ءِ ننکونا سرپند متونا ولے اینو چک خلینہ کہ گواچنی اوفک ہرا دے مستائی پاریرہ او اینو بلوچ نا آجوئی نا جہد ءِ ہراکہ ارا ہزار نا کرن آن بناء کرے ولے اسہ افسوس ئس ارے کہ ہرا پیشن گوئی ءِ اوفک مست کریر اوفک تینا زند ٹی دا جہد ءِ خنوسر ولے اوفک بھاز قومی حوال اٹ اُست کٹئی اٹ رخصت کریر او فک رخصت نا وختا بشخندہ کریسہ پاریر اینو اسہ غلام ئس کم مریک۔
دی بلوچستان پوسٹ : دا نوشت اٹ ساڑی ہیت و خیال آک نوشتوک نا جند ئنا ءُ، دی بلوچستان میڈیا نیٹ ورک نا دا ہیت آتے مننگ الّمی اَف و نئے کن دا ادارہ نا پالیسی تا درشانی ءِ کیک.
