قومی جہد و نواب خیر بخش مری
نوشت: بیبرگ بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ – براہوئی کالم
بلوچستان ہمو سر زمین ءِ ہرا ہفتاد 70 آن گیشتر قبیلہ غاتا سڑدار آتے تینا سینہ غا سگانے۔ اگہ نن تاریخ نا پنہ غاتے ارفن خوانن تو ننے دا معلومداری مریک کہ 1839ء ٹی انگریز سرکار دا دھرتی آ بھاز دتر شولیفے ہرا دترک خان محراب خان و اونا سنگت آتا ئسر، اندن پاکستان نا کوزہ آن پد ہلیس تا اینو اسکان دا گلزمین بلوچستان مذہبی دہشتگردی و ریاستی دہشتگردی نا سوب آن ہر وخت دتر ٹی غسل کننگ ءِ۔
1948 آن ہلیس تا دا وخت اسکان اگہ نن جہان نا محکوم و مظلوم قوم آتا تاریخ آ نظر شاغن ارن تو غُٹان زیات ننے قوم بلوچ نا تاریخ دتر آن پُر خننگ ئٹی بریک۔
غیر فطری ریاست پاکستان نا کوزہ آن پد دا پنچمیکو وار ءِ کہ بلوچ نوجوان آک اسہ دوٹی آجوئی نا بیرک ءِ ایلو دوٹی آجوئی نا قلم و توفک ارفینو ولے ہر وار آزاتی نا جنگ ءِ فوجی طاقت اٹ دروغ تڑنگ و قرآن نا پنٹ ایسر کرفننگان ءِ۔ ہرا جنگ دا سا برجاء مسونے دا جنگ نا تریشونک آک اسہ باز بھلو خاخر اس جوڑ مسونو۔ اونا سوب دادے کہ دا وار نا آزاتی نا دا جنگ نا خاخر ٹی پاٹ و تیل شاغوکا بندغ نواب خیر بخش مری مسونے۔ ہرا دا خاخرے ہس مننگ کن ہلتن ءِ وختس کہ دا خاخر نا تریشونک آک نزور مننگ ئسر گڑا دا بندغ ولدا داٹی پاٹ و تیل شاغسہ کریکا، یقیناً نواب صاحب تینا زند اٹ دا آجو نا جہد پنی آ خاخر اٹ تیل و پاٹ شاغسہ ہندونو ہمت و جوزہ ئس ودی کرے کہ اونا زند آن پد داسہ دا خاخر اٹ اونا فکری شاگرد آک تیل و پاٹ شاغنگ ءُ۔
نواب خیر بخش مری نا شخصیت نا مقابلہ ءِ سُقراط، نیلسن منڈیلا، چے گویرا تون کین تو دا زیادتی مفک۔ دنکہ پارہ سقراط زہر کننگ کن راضی مس ولے تینا ضمیر نا سودا کتو۔ نیلسن منڈیلا 28 سال زندان اٹ بند سختی و سوری تے سگا ولے آمر جابر آ حکمران آتون آوار مننگ کتو۔ اندن نواب مری تینا تیوی زند بلوچستان نا آجوئی کن جہد و بلوچ قوم ءِ غلامی نا خلاف جنگ نا سبخ ترسہ گدریفے ولے کوزہ گیر ریاست پاکستان تون سودا بازی کتو۔
میر محمد علی تالپور نواب خیر بخش مری نا بارہ ٹی پائک “نواب مری اسہ علامتی ءُ باوہ اس ئس، اسہ رول ماڈلس ئس، اسہ فلسفی اس، مدبر ءُ سیاست دان ءُ بلوچ قوم ٹی انت گڑا کہ جوان ءں اونا غُٹان جواننگا مثال نواب خیر بخش مری ئس”.
بابا مری بلوچ قومی سیاست نا ہمو کڑدار ئس ہرادے آخری وخت اسکان کس اس سمجھنگ کتو۔ بھاز وخت آ ہیت گپ اٹ صحافی تا سوج آتا ورندی تے اسہ لائن سیٹی پاریکہ ولے حقیقت ٹی ہمو لائن ٹی اسہ بھلو فلسفی قصہ اس خننگاکہ، دا بزرگ آ سیاست دان جدوجہد تکلیف آن پُر ءُ زندس تدیفے۔ بھاز مشکل آ حالت آتیٹی ہم اسہ روشن خیال، آزاد، خود مختار بلوچ وطن سینا تُغ آن مر متو۔
او اسہ بھاز بھلو خوانندہ اس ئس، سادہ، درویش ءُ فلاسفر اس ئس و ہیت کننگ نا وخت آ بھاز مدان آ ہیت کرسہ زیبائی ٹی تینا لوز آتے بنوکانا مونا تخننگ نا فن ئس اوڑتون۔ اسہ اسہ لوز سوچ و سمجھ اٹ باہ آن کشاکا۔ اونا ہیت آک، اونا زندگی، اونا نظریہ ءُ، دا نظریہ غا سلینگ دژمن تون اوار اوار بعض موقع پرست آ بلوچ سیاستدان آتیکن ہم تکلیف دہ اسُرہ۔ دا ڈغار آ شاید اوڑان بھلو پین شخصیت اَف۔
ہرا وختا نن اسہ سیاستدان، مفکر، فلاسفر ءُ دانشور سینا حیثیت اٹ بابا مری نا مقابلہ ءِ انگریز نا وختنا کوزہ گیر بلوچستان نا شخصیت آتون کین گُڑا اوفتا غٹ آنا عزت و احترام تینا جاگہ غا ولے او بابا نا مونا باز چنک خنگرہ انتئے کہ اوفتا خیالات آتیٹی، افکار آتیٹی ننے دنو بھلو کڑمبی نظر بفک ہرا بابا مری نا سوچ و افکار آتیٹی ئس۔ اگہ نن بابا نا زند آ نظر اس شاغن تو اونا زند اٹ سادگی، درویشی و صوفی ازم ننے حد آن زیات نظر بریرہ۔ اگہ وختس اوڑان سوج کروسر کہ نی بلوچ قوم کن انت کلہو ایتسہ تو تینا سادہ مزاجی نا سوب آن ورندی ٹی پاریکہ ای ہچ تپرہ گڑا انت پیغام ایتوٹ معلوم اف کس کنا پنت ءِ ارفک یا آخہ۔ دا درویش صفت آ انسان نا سخت مزاجی بیرہ تینا دشمن تیکن ئس، دژمن نا بارہ ٹی سوج کروسر کہ نی ریاست پاکستان تون ہرا شڑط آ ہیت و گپ کننگ کن تیار اُس گڑا بابا بھاز سختی ٹی ورندی تسکہ کہ پنجاپی بلوچستان آن پیش تمے، ننا خنتا مون آن مُر مرے۔ اسہ سور سیتون ہیت گپ مننگ کیک ولے پنجاپی تون آخہ۔ مونی پاریکہ پنجاپی بلوچ آتے کمزور، جاہل، نااہل سمجھک اندا گڑاتے جواز جوڑ کرسہ ننا ساحل وسائل آ کوزہ کرینے۔
بابا مری سیاست ءُ نظریات آتیٹی اخس کہ سخت ئس ولے ملاقاتی تیتون ہیت و گپ نا وختا باز نرمی ٹی ہیت کریکہ۔ او اسہ وخت اٹ مارکسسٹ اس ہم ئس، قوم پرست اس ہم، قباہلی اس ہم، ایلو پارہ غان نسل پرست ہم پاننگ کیناتے۔ او دا سوب آن کہ انسان آتا اسہ تپہ پنجاپی غان نفرت کریکہ۔ دا 4 صلاحیت آک نواب مری نا شخصت ٹی اوار ئسرا اندا سوب آن اودے ہر بندغ سمجھنگ کتو کا۔ دا مچا صلاحیت آتیان باوجود ہیت دادے کہ بلوچستان ٹی ہرا مسلح جدوجہد نا بنداؤ مسونے دانا نظریاتی وڑٹ بنداؤ ءِ نواب خیر بخش مری تخانے۔ دا وختا نواب مری بلوچ قوم نا نیام ٹی اف ولے اونا فکر و نظریہ غاتے بلکن بلوچ گوریلا تے اسہ مُرغنو وخت سیکن روشنائی تروئے۔
دا وختا بلوچ سیاست ٹی اسہ لکیر اس جوڑ مسونے، اسہ نیمہ غان مفاد پرست، نام نہاد، رنگ بدلوکا سیاست دان آکو ایلو نیمہ غان بلوچ اُلس و بلوچ ورنا کو.
86 سالہ دا بزرگ آ سیاستدان کم گو ئس، میڈیا غان مُر ئس۔ جلسہ جلوس نا سیاست کتوکہ۔ حکمران و سرکاری آسودگی تیان نفرت کریکا۔ سردار مننگ آن باوجود سردار طبقہ نا خلاف ئس۔ اونا ہچو سیاسی جماعت اس الو۔ سڑک آتیا، چوک آتیا اونا ہچو فوٹو اس نظر بتوکا ولے نن اُرن وفات آن پد ہزار آ ورناک اوڑکن اوغارہ۔ نماز جنازہ ٹی کل آن زیات بلوچ خوانندغاک ساڑی ئسر۔ گڑا مخلوق امر پاریکہ او تعلیم دژمن اس ئس؟ دا وڑ پاروکا غٹ اسہ جاگہ مریسہ نواب مری نا سوچ و فکر نظریات آتے شکست تننگ نا کوشست کریر ولے بابا مری ہمو شخصیت ئس ہرا وفات آن پد ہم دا موقع پرست آ سیاست دان آتے شکست تس۔
بابا مری بلوچ قوم ءِ بروکا وخت اٹ روشن کروکو اسہ فکری ادارہ سینا کسر نشان تس۔ داسا او بلوچ قوم نا نیام ٹی اف ولے اونا سوچ فکر داسکان زندہ ءِ۔او خاندانی رشتہ غان زیات نظریاتی رشتہ غاتے بھلن کرے۔ او دا ہم ثابت کرے کہ قلم تون اوار اوار مزاحمتی جنگ مونی دروئی مریک۔ او تینے آن زیات وطن تون مہر و مابت کریکہ۔
اسے اندنو خطہ سیٹی ہراڈے ریاست پاکستان طاقتور آ ریاست آتا کمک اٹ اسلامی مذہبی دہشتگردی ءُ انتہاء پسندی نا خاخر نا زراب جوڑ کرینے۔ ہموڑے بلوچ قومی تحریک نا دروشم اٹ اسہ سیکولر آزات وطن سینا خاطر کن جدوجہد کننگ دا کنا خیال پائک بابا مری نا فکری آ سبخ نا سوب آنے۔بابا مری نا جہد بلوچ قومی جدوجہد اٹ دے ئنا مثل اٹی ءِ دنکہ دے تیوی آ ڈغار آ روشنائی تالان کیک اندن بابا مری نا جہد و قربانیک بلوچ جہد اٹ اسہ روشنائی اس تالان کرینو۔ داسہ دا روشنائی ہر گلی کوچہ، شار ماڑی و گدان تسکان سر مسونے۔ ہر بلوچ فرزند اندا روشنائی (آجوئی) تون مابت کریسہ تینا جان ءِ ندر کننگ ءِ.
دا وختا بلوچ قومی تحریک ٹی اوار مروکا کل جہد کار آتے بابا مری نا سوچ فکر، فلسفہ ءُ پیغام ءِ مونی تخسہ جدوجہد کروئی ءِ۔ وخت و حالیت نا خواست اندادے کہ غٹ سیاسی پارٹی و تنظیم آتے گروئی ذاتی ویل آتے پدی بٹیسہ تینا قوت و طاغت ءِ اواری ٹی دژمن نا خلاف دوئی کیر۔ اسہ پارہ غان دژمن بلوچ نا زند و بود ءِ تباہ برباد کرینے و ایلو پارہ غا نام نہاد قوم پرست، سردار، مذہبی ملا ءُ تینا غٹا وسائل آتے استعمال کریسٹ بلوچ تحریک ءِ ختم کننگ نا کوشست کننگے۔ داسہ ننا کل آن بھلا نزوری دادے کہ دا حالت اٹ آزاتی پسند آک بشخ و بانٹ مننگ ءُ۔ اگہ دژمن ننا خلاف اسہ جاگہ مننگ کیک گڑا نن انت اسیکن اسہ جاہ مننگ کپنہ، ننا مسخت نن غٹ اسہ سوچ فکر نظریہ نا مالک اُن۔ داسا بلوچ قیادت نا دا ذمہ واری جوڑ مریک کہ او تحریک ءِ مونی دننگ کن پوسکن ادارہ سازی کیر۔ بروکا وختا دژمن نا خلاف اسہ جاہ مننگ اوڑتون مقابلہ کننگ کن اسہ جوانو حکمت عملی اس ارفسہ ننے غٹ ءِ شخصیت آتا بجائے ادارہ غاتے مضبوط کروئی تمک انتئے کہ تحریک ٹی اگہ ادارہ غاک سوگو مریرہ گُڑا تحریک ہم سوگو مریک۔ نواب خیر بخش مری نا سوچ فلسفہ فکر نظریاتاک ہم ننے اندا سبخ ایتیرا۔
“جو رکے تو کوہ گران تھے، جو چلے تو جان سے گزر گئے
وہ یار ہم نے قدم قدم تجھے یادگار بنا دیا”
