سی و یک مئی یک دردناکیں روچے اَت
نبشتہ: ساچان بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ : بلوچی کالم
بلوچ راجدپتر ءِ تہءَ مردم ءَ را بازیں سر ءِ گندگ ءَ کئیت کہ آهاں بلوچستان ءِ کوہانی توکا وتی چم پچ کُتگاں ءُ بلوچ گلزمین ءِننگ ءُ ناموس ءِ رَکّینگ ءِ جُهد کُتگءُ وتی نُگرہیں زند ندر کُتگ انت، همے نرمزاں چہ یکے یوسف عزیز مگسی اِنت،
واجہ یوسف عزیز مگسی بلوچستان ءِ پدمَنتگیں دَمگ جهل مگسی ءَ 1901 ودی بیت،اے وهد ءَ همک نیمگ ءَانگریزانی راج اَت،انگریز ءِ گلامی ءَ بلوچان ءَ وتی دامن ءَ بستگ اَت، نواب یوسف عزیز مگسی بلوچستان ءِ همے جاورانی تہ ءَ وتی سر چست کُت ،آئی ءَ را گلامی ءِ زند ءَ مارِشتءِ دات،واجہ ءَ را سِلّیں گُلامی ءِ زند ءَ سک باز سان کُت،آئی ءَ همے مار اِت کہ بلوچ گلامی ءِسانکلاں بہ پروش اِیت ءُ آجو بہ بیت،1920ءَ یوسف عزیز مگسی ءَ ”انجمن اتحاد بلوچاں” بُن هشت ایر کُت پدا همے گل ءِ کُلیں ذمہ داری واجہ گون ات انت،بلوچ سیاست ءِ بندات چمدان چے بیت ءُ مرچی بلوچستان ءِ تہءَ سیاسی صورتحال اے رنگ ءَ اَنت ایشی ءِ بندات یوسف عزیز مگسی ءِسیاسی سنچءُ زانت ءَ چہ بوتگ،آ یک وتواجہیں اِستان ءِپلہ مرز اَت، یوسف عزیز مگسی عظیمیں انسان ءِ اَت، آئی ءِ راجی اپروچ بلوچ راج ءِ واستہ یک چراگ ءِ جوڑ بوت ،مشعل ءِ راه جوڑ بوت،آ ایّوک اَت،ایوک ءَ تاریخ ءَ را دگہ رنگ ءِ دات ءِ، یوسف عزیز مگسی صحافتی پڑا پُشت ءَ نہ کِنز اِت،جوانیں اهوالکار ءِ اَت، آئی ءَ میر عزیز کرد،امین کھوسہ،ملک فیض محمد یوسفزئی،ءُ محمد حسین عنقاءَ دگہ سنگتاں گوں هوار بلوچ راجی سوچ ءَ را نوکیں دْروشم ءِ دئیگ ءِ واستہ صحافتی پڑا جوانیں رنگ یے ءَ کار کُت،نواب یوسف عزیز مگسی ءُ آئی همراهاں 1928ءَ اخبار بلوچستان جوڈ کُت، ایشی ءَ پد لاہور ءَ چہ “آزاد” ءُ کراچی ءَ چہ وت ءُمحمد حسین عنقاء اخبارالبلوچ جوڑ کُت، همے وهدءَ هالتکاں چہ سک باز سیاسی سوچ گیش بوت ءُ بلوچ ورنا میزان میزان ءَ سیاسی پڑا آیان بوت اَنت،نواب یوسف عزیز مگسی ءَ وهدیکہ نوابی تاج دئیگ بیت واجہ تاج ءَدور دنت وتارا یک بلوچ پُسّگ ءِ بستار ءَ بلوچ راج ءِ آجوئی ءِ واستہ انگریزانی دیم ءَچو بولان ءِ کوهےپئیم ءَمِک کنت،یوسف عزیز مگسیءَ بلوچ مهلوک الم یات کنت پرچاکہ آئی ءِ زند ءِ همک لمحہ بلوچ راج ءِ آجوئی ءِ واستہ کرتگ انت،واجہ یک کاملیں مردم ءِ اَت،شاعر ءِ اَت،ادیب ءِ ات،لیڈر ءِ اَت،واجہءَ همک پڑا بلوچءِ توار چست کُتگ،واجہ بلوچ راجی زرمبش ءِ جوڑ کنوک اِنت،همے سَوَب ءَ یوسف عزیز مگسی 1929ءَ فریاد بلوچستان ءِ عنوان ءَ چہ یک مضمون ءِ نبشتہ کنت ءُ روزنامہ مساوات لاہور ءَشنگ کنگ بیت، همے مضمون ءِشنگ بوهگ ءَ پد برصغیر ءِ مردمان ءَ بلوچستان ءِ جاور معلوم بیت کہ بلوچستان ءِ تہ ءَ انگریز ءِ زلم ءُ جبر گندگ ءَ کاینت،انگریز چونیں جبر کنگ ءَ اِنت، گڈاں همے مضمون ءِ سَوَب ءَ یوسف عزیز مگسی لاهور ءَ آیگءَ بیت دیم پہ سبی ءَ،واجہ گِرَگ بیت، واجہ 1930ءَ جیل کنگ بیتءُ واجہ 10هزار ءِ جُرمانہ کنگ بیت،جیل ءِ دَرآیَگ ءَ پد واجہ ءَ “شمس گردی “ءِ عنوان ءَ چہ یک پمفلٹ ءِ جاری کنت، ایشی تہ ءَ ریاست قلات ءِ وزیراعظم ءِ ظلم زیادتی دیم ءَ آرگ بنت،همے پمفلٹ بلوچستان ءِ تہ ءَ کلیں دَمگ ءَبہرءُ بانگ کنگ بیت ،اے هما وهد اَت بلوچستان ءِ تہ ءَ سیاسی چست ءُ ایرانی سرا پابندی اَت،همے پمفلٹ ءِ سَوَب ءَ انگریز حکومت ءَ یوسف عزیز مگسی ءَ را لندن ءَ دیم دات تاکہ بلوچ راج ءِ محکومیت ءُ مظلومیت ءَ فراموش بکن،وتی راه ءَ چہ پد بِہ کنِزیت،بلے یوسف عزیز مگسی لندن ءَ هم وتی جُهد ءَ برجاه داریت،1933 جهل مگسیءَ یک وانشتگاه ءِ بُن هشت ءَ ایر کنت آئی نام اِنت جامعہ یوسفیہ، اے وانشت گاه هزارنی هساب ءَ ورنا زانت دربرنت،همے سَوَب ءَ نودربران ءَواجہ گُشیت:
شعاع علم سے روشن کروتم اپنے سینے کو
تمہیں ہے ڈهونڈناک گمشده خزینے کو
عزیزی جامعہ ہے درحقیقت رونق نایاب
کچه اس کے سامنے سمجه قارون کےخزینےکو
نہ جانے پائے ہاتهوں سے ذرا ہوشیار رہنا
کہ وه انمول صنعت ہے اسے اچهی طرح سیکهو
همے وانگ جاه ءَ بازیں ورناه ءَوتی وانگ ءُزانگ دربُرت،بازیں ورناهاں همےوانشت گاه ءَعلمی خوراک دربرت، وطن ءِ مہر یوسف عزیز مگسی ءِ دل ءِ تہ
همنچو گیش اَت آ وتی شعر ءِتہ ءَ گوشیت،
کہ اپنے ملک داغ غلامی دهوکے چهوڑونگا
بلوچستان کوآزادی کی مے پلواکے چهورونگا
اس طرح اس نظم میں آگے کہتے ہیں
میں پهر بگڑی بلوچستان کی سواکے چهوڑونگاں
میں پهر اعلان کرتا ہوں اقرار کرتا ہوں
میں اپنی بات پر پهر یوسفی اصرار کرتا ہوں
کہ اہل وطن جس وقت تم مجه کو بلاؤگے
مجهے سرباز اردیکهو گے مجهے جانباز پاوگے
همے شعر تہ ءَ واجہ وتی سرڈگار ءِ مہراں دراَنگاز کنت بلے افسوز کہ یوسف عزیز مگسی ءَ وهد ءَ موه نہ دات،واجہ وتی کسانیں زند ءِ تہ سک باز کار کُت،واجہ بلوچ نیشلزم ءِ فاؤنڈر اِنت،واجہ یک کاملیں راهشون ءِ اَت ،
سی و یک مئی 1935 شال ءَزمین چنڈه چیر تریت ءُشهید بیت،بد بهتیں بلوچ راج یک راهشونے ءَ زبہر بیت۔
