افسانہ
سازین – نوشت: مہر میر
مَٹ: عتیق آسکوہ بلوچ
دی بلوچستان پوسٹ – براہوئی کالم
جلال خان کاریم آن اُرا غا واپس بس، علی ءِ اُراٹی تولوک خنا پارے: ’’علی مولوی صاحب نا رہی آ ہنتنوس، سازین کن دیر دَم کریفنگ کن۔ داسہ ای مولوی صاحب تون ڈَک لگاٹ پاننگ ئس کہ علی اینو بتنے دَم والا دیر تا ارفنگ کن، مار زو کرنماز ایسر مننگ ءِ، مولوی صاحب آن دیر دَم کرف ہتک ہیڑ کن۔‘‘
’’علی نا باوہ، سازین نا طب دے پہ دے آن بگڑینگسہ ءِ۔ اودے شیر جب نا لکڑ(۱) آ درک، اوڑے شیر جب نا برکت آن بلکن اللہ پاک اودے دُراخ کے۔ مسڑ ئسے، بلن مسونے۔ سازین نا داحالیت داسہ اوننگ مفک کنے آن، مخلوق ہزار آ ہیتاتے کننگ ءِ۔ امر کرون دادے اگہ دانا حالیت اندن بگڑینگسہ کرے۔ ‘‘ماہ خاتون دیر نا گلاس ءِ جلال خان ءِ تریسہ پارے۔
جلال خان آسڑد اس کشیسہ پارے:’’ دا تیوہ غا ننا گناہ تا بدل ءِ ہرا ننا معصوم آ مسر آ تمنگ ءِ۔‘‘ ماہ خاتون اوغیسہ تینا خڑینکاتے گد اٹ تینا پاک کریسہ پارے: ’’نی مُستر خَدو آن شیر جب نا لکڑ آن ہنتنوس و خیرات ہم کتنس۔ اندا سوب آن عذاب آک بننگو۔‘‘
علی اوار تولوک ئس پارے: ’’بابا اینو خلق اٹ مامد بخش نا مار ئنا برام آ دھول و چاپ ءِ۔ سازین ءِ دھول ئنا توار بننگ آ دورہ غاک تمرہ و بے سما مریسہ تمک۔ اونا دوک ٹپ مسونو۔‘‘
علی نا ہیت ءِ بنیسہ جلال خان سوختئی آن خیس پیہن مس و علی وماہ خاتون ءِ غُر تس: ’’نم سازین نا خیال ءِ تخنگ کپیرے۔ او دھول ئنا توار ءِ امر بنگ، انت کوٹی نا درغ ءِ بند کننگ کتورے و دا خلق والاتے زرس ہم خیالداری اف کہ ہمسایہ غاتیٹ کس اس بیمار ءِ، کس ئسے آ توار توار اثر شاغنگ کیک۔‘‘ جلال خان سوختئی اٹ پاریسہ ہننگ ئس، دوارہ زائیفہ نا پارہ غا سوختئی اٹ اریسہ پارے: ’’ ماہ خاتون نی اسہ مسڑ ئسے سنبھالنگ کپیسہ۔‘‘
’’ہرادے کنا چُنا‘‘ جلال خان سازین ءِ توار کریسہ ایلو کوٹی نا پارہ ہنا:’’ سازین کنا مسڑ، کنا لاڈی آ مسڑ، کنا گودی۔‘‘
سازین ءِ ایلو کوٹی ٹی ہمیش بند کننگاکا کہ اوترند آ توارے بنپ، خاص وڑ اٹ ساز و زیمل نا توار اونا خف تیٹ تمپ۔ مخلوق تون اوڑدئی کن اودے ہلنگتوکہ۔سازین چنکی اٹ تینا باوہ نا بھاز لاڈی مسوسُس۔ ناز آتیٹ ودشت تا مسوسُس۔ اسکول آ ہناکہ، خواننگ ءِ بھاز دوست تخاکہ۔ چُنکی آن شیطان و شوخ ءُ مزاج اس تا ئس۔ مخاکہ، باگل پاریکہ، جوان پبّی گوازی کریکہ و مہر کروکو مسڑ اس ئس ولے اندن کن بھلن مریسکہ کرے خلق ئنا ماحول نا رِد اٹ پردہ کننگ نا رواج و زالبول و مسن تا بابت ترند آ خیال آتا سوب پابندیک اونا مونا بسر۔ ورنائی ٹی گام تخنگ تون اودے اسکول آن کشیسہ اُراٹی تولفنگاسُس۔ اوڑکن مذہبی تعلیم نا بست و بند ءِ کننگاسُس ہراکہ خلق اٹ لَس وڑ اٹ رواج ہلکوسُس۔شیطانی، شوخی سازین نا بلکن سرشت نا بشخ اس ئس ۔ او ہمیش شوخ، برام تیٹ دھول آ چاپ سازین نا نئے بیرہ شونک ئس بلکن گنوکی نا ہد اسکان او چاپ ءِ دوست تخاکہ۔ سازین نا دا عادت آتے ہر وخت خلق اٹ بد پاننگاکہ و اندا عادت آتا سوب آن خلق اٹ اونا بابت زیات ہیت مننگ بنا کریسُس۔
مخلق پاننگ ءِ بناء کریسُس کہ مسڑ ذات ئسے، ننا خلق ئنا روایت ءِ۔ نن اسہ مذہب ئسے آن تعلقدار اُن، زالبول تا دا وڑ دھول آ چاپ کننگ ہچبر جُوان اَف بلکن غیر اخلاقی عمل ئسے۔ سازین تینا باوہ نا لاڈی ءِ گڑا انت مس ولے او خلق ئنا دود، و مذہب نا احکامات آتیان زیات تو افس۔ جلال خان تینا مسڑ ءِ مہر و مابت ایتک گڑا تینا اُرا ٹی ایتے۔ دُن برام تیٹ دھول آ چاپ و ناچ کننگ جُوان اَف۔ خلق ئٹی دا ہیت آک لَس تالان مننگ ئسر۔ دا ہیتاک جلال خان اسکان سر مسُر گڑا او سازین ءِ برام تیا ہننگ آن بند کرے۔ مہر و مابت و دروشم آ ہمیش بشخندہ تالان مروکاسازین، خلق اٹ ہرکس تون بھاز زوت اوارمریسہ دُوست بروک و سنگت مروکو مسڑ اس ئس ولے ہراڑے پردہ فرض و زالبول نا مخنگ گناہ پاننگہ اوڑے سازین نا دا عادت آک اوفتا کڑدار آ سوج مریسہ کاٹم ارفنگ ئسرہ۔
نرینہ نا غیرت نا بڈ ءِ ہمیش زالبول تینا کوپہ غاتیا ارفوک تینا آزاتی نا بدل اٹ اونا قیمت ءِ تریسہ کیک۔ سازین تون ہم اندا کسہ ئس۔ باوہ و ایلم تون اوار خاہوت نا ننگ و غیرت نا تیوہ غا بڈ ءِ سازین آ تخیسہ اودے اسہ آزات ءُ بندغ ئسے نا ڈَول اٹ زندہ مننگ آن بند کننگاسُس۔ ہڑدے مخوکا سازین داسہ مونجا گیمرینگوک ئس۔ دھول آ چاپ کروکا سازین ءِ داسہ چاگڑدنا سوج آتا سلیب آ ٹنگوک مروئی ئس۔
فطرت تون تفوک خصلت و عادت آتیا ہراتم پابندی لگک گڑا او ہمیش پین کسر اس پٹیسہ تینا ایسری ءِ کیک۔ سازین آ ہم دا پابندی تا اثر نفسیاتی وڑ اٹ کڑمبی تون تمنگ ئس۔ اُراٹی کیزی مروکا سازین دے پہ دے آن نفسیاتی سرگڑدانی تا گواچی مننگ ئس۔ مخلوق نا سوج آک پوسکنو ڈول اسیٹ سازین آ جلہو کننگ ئسر۔ اسیکہ بد کڑداری نا دوبہ غاک خلنگار ، داسہ ہراتم سازین بیمار مریسہ کرے گڑا خلق ئنا مخلوق پاننگ ءِ بناء کرے کہ سازین ءِ اونا گناہ تا سزا رسینگسہ ءِ۔ سازین آ سیخا اس تمانے، پین مذہب نا جِن آتا اثر ءِ۔
(برجاء۔۔۔۔۔۔)
_________
(۱) شیرجب نا لکڑ: حضرت علیؓ تون منسوب اسہ مقدس ءُ یادگار ئسے۔
