دمز
نوشت: سیم زہری
دی بلوچستان پوسٹ ۔ براہوئی افسانہ
ای و کنا ہم عمر سلال پَٹ نا زی آ ٹِلی گوازی کرسا ئسون، ننا خڑک آ پین بھازا چناک شار ئنا تینا چِدو و بیڈی نا گوازی تو آختہ ئسور۔ سلال کنا گچینا سنگت ئسک و ہندون کہ ای پین کس تون گوازی کتوٹہ،
نن اِرٹ تین پہ تین مشغول ئسونہ.
گوازی اٹ سلال لٹ اٹ بھاز زوران ٹِلی ءِ دکّ اس خلک ٹِلی تہو اٹ پیری کرسا پٹ اٹ باز مُر اسکان سر ہلک و دیخس پین ڈغار اٹ ریڑ کرسا مونی ہنا، ای مخیسہ رُمب اٹ ٹِلی ءِ ارفنگ کن ترندو گام کریٹ، ٹلی بھاز مونا ہناسس ای پند خلیسا ٹِلی ءِ سر مسوٹ ٹِلی ءِ ہرفیٹ و چک ءِ ہڑساٹ خنیوہ کے بھلو مُج ئسے، سلال تون اوار ایلو شار نا چنا تا ڈس اف، کس ءِ خمپرہ دُن تو اسُل متوکا، دا دمز ہراکان بس
کنے خُلیس ارفے کہ یا خدا دافک ہرانگ ہنار۔
کوک اس خلکٹ: او سلال۔۔۔!
کس ورندی تتو، وا کوک خلکٹ اک: کس اس ارے؟
کس توار تتو، خُلیسٹ، پین توار اس خلکٹ: ہرانگ اُرے، ای گوہنگاٹ۔۔۔
رمب کننگ خوائسوٹ کہ ہنداڑ تو بَج آن کنا اسٹ اس پارے: گوہنگ پروس کنا سنگت۔
چک ءِ ہڑساٹ انت خنیوہ اسہ ورنا ءُ مار ئسے، زیبا غا دروشم تون بھلا جنڈ آتیتون، ہنینا چہرہ، نت تیٹ بلوچی چوٹ، دوٹی تے کتاب، کوپہ ٹی توفک اس، بھلا سینہ تا، جھاٹہ اس بینوک، بشخندہ سلوک وا ہیت ءِ مونا دریسہ پارے: دا لوڑ و دمز نمے گوئپک بس، ساعت اس چُپ مس وا پارے: تینٹ رَد سر ہلپیس۔
ای دا ورناءِ اسُل درست کتوٹ، ہریفیٹ ایہان تے : خواجہ نی دیر اُس، دا امرو دمزئسے، نی پٹ اٹ انت کیسہ؟
ورنا جوڑ تے تینا پالفسا پارے: چنکو دمز ئسے دیخس سل، کم مریک وا کسر نا صاف مریک۔ و ای ضیاء الرحمان اُٹ، دا پٹ اس اف، دا کنا دیارءِ، کنا زند ئنا ہند ءِ۔
ضیاء، دلجان؟ ای خوشی آن گل وبال مرسا سوج کریٹ و داسہ دروشم ءِ تا درست کریٹ۔ آؤ ای نمے درست کیوہ، دشت اٹ وہو کا دتر تے خناٹ نُما دروشم ودی اس اوتیٹی، نا ایلو سنگت ہرانگءِ؟ نی داڑے انت کیسہ، کنے پار نی ہراکان بسوس دا پٹ آ؟
ای ہریفسہ کریٹ ایہان تا، ضیاء ءِ خنانٹ ہرانا قصہ آک داخس ہنین ئسر ہمو بندغ اخہ در ہنین مرو ای سوج کرسائسوٹ، او بشخندہ کرے پارے: بر کنتو سنگتاتے نشان ایتیو نے ہمو ٹیم اسکان دمز ہم کم مرے وا نی ٹِلی اے درک۔ ای ہم سر ہلکوٹ ضیاء اسہ دُو اٹ کتاب ءِ وایلو دُو اٹ کنا دوٹی ہلک مون موستی سر ہلکن، دیخس مونا پین اسہ بندغ اس مونا ننا بسک، پنچ تیری تُوفک اس کوپہ غا تے، خیری اس پیڑاسُس، دیر نا ڈُلو اس بڈ اس ایتوتے، خیری نا تے پلّو آ اِرغ تفُوک ئس، ننے خنا زو اس ضیاء ءِ پارے:
ایلم رخصت اف اوار اُن، وا خنون تینے نمکہ سنگتاک انتظاری ءُ وتاخٹ۔
ہندا بابا کنا پاسو آ اُریسہ ضیاء آن سوج کرے دا چنکا ورنا دیر ئسے؟
ای دو ءِ مونا کرسا دوتے تاہلکٹ ہندا تو ضیاء پارے: دا ورنا کسر آن چپ مسوسُس، ننا تینا ورنا ئسے۔
بابا کنا کاٹم آ دو تخیسہ پارے : آباد مریس کنا چُوری رکھ اکن لمہ نا ندر ساہ ءِ کروس، قوم ءِ پاس اک دا دمز کاہک ولے نما مون تیا ہرا دمزءِ بے حسی نا ، بے حوصلہ ئی نا اودے امر کرورے اودے صاف کبو اسٹ ایلو نا بد مرورے دا دمز نسل آتے نما کنو۔
وا سر ہلکن، ضیاء آن سوج کریٹ سنگت دا دیر ئسے توفک بڈ آ؟
ضیاء پارے: دا سفر خان ءِ، دا دشت پیمازی آ کاہک داسا ہندن کے تُوفک بڈ تیار تخوکے او مہمانی کن بسوسُس داسہ وا کاہک پیمازی آ تینا کاریم تے مونا دننگ کن۔
ای ضیاء جان تون گپ کریسہ مونی روان مسوٹ۔
ای اسیکہ وا سوج اس کریٹ: ایلم دا امرو لوڑ ئسے ناگمان گیڑ کرے کنے، سنگت آتے آن گُم مسوٹ شار ءِ گیرام کریٹ؟
ضِیاء پارے: دا لوڑ ئسے وخت نا، بھاز اُرے آن ناگمان گیڑ کرے خلق ءِ، گوہا شناخت ءِ، دُزا درے دروشم آتے دمز لگا، پجار ءِ گم کرے۔
ای پاریٹ کہ دا امر مرو، کنا خاہُوت ہرانگ ہنو ءِ، پیرہ نا مِیگَڑ امر مرو ءِ؟
پارے: دتر صاف کیک دروشم آ تیا تموکا دمز ءِ، پاش کیک تینا گواچن آ دروشم ءِ، مُر دیک بیوس آ بخت ءِ۔
ضیاء ہیت کریسہ ئسک کہ نظر تے گر نا پاسو آن بروکا ورنا تے آ تما، ہرا بیل و کُولنگ ہرفوک بننگ ئسر، دا ورناک خڑک بسر، سر مننگ تون ای درست کریٹ تا، لاغر و بڑزا بالاد تون امتیاز تو ن اوار بھلا سینہ زیبا اِنگا قد تون حئی ئسک بسر ننے سر مسر، سلام بٹیسہ دو ہلکن، کسری گام کرسا جوڑ جوڑی کرین، حئی کنا کاٹم آ دو ءِ تخیسہ ضیاء آن سوج کرے دا ایلم دیر ئسے؟
ای مالو پاریٹ تے ای حئی اوٹ، کنا پن حیو ءِ اوّل کنا پین پِن اس ئسک وا کنا ابا بدل کرے تا، پنچ سال مالو حئی تِخاتے ای چائسوٹ کہ دا نا پن ءِ ابا ہرفینے تا، کنا بھلا ایلم پاہک نی خضدار اٹ دژمن نا تُغ تے حرام کروک ئسوس، نا دلیری نا قصہ تے بنیسہ ای ہم نا ڈول مننگ خُواوہ۔
حئی مخسا کنا خوش آدروت اس ہلیسہ پارے: نی بروکا نسل نا ورنا اُس ، دا پن اول آن نا ءِ، حئی مالو ہم نُما ئسک و داسا ہم نما ءِ، تینا قول آ سلیس حئی نا کردار ءِ زیبا تخس ولے یات کیس حئی نا کردار ءِ بیرہ زندہ آ خنک، شار اٹ پیری کروکا مُڑدہ آک بھاز مرور اوتے حئی بندغ حِساب کپک، سنگت، ایلم، سیال ہم مرو ولے است ئنا خنک ہموتے خنور ہرا قوم ئسے نا مرور۔
نن مونی ہنیسہ ئسون، مونی اسہ کرّی نا رخت اس پاش کرے ہمونا پارہ غا سر ہلکن، شام مننگ تو کرّی نا ماس آ خاخر نا روشنائی اس ودی ئسک، ہمو ہند ءِ نظر ٹی تخیسہ مونی روان ئسون، ای امتیاز آن سوج کریٹ: ایلم نم ہرانگ آن بریرے، دا بیل و کولنگ ایلو دا نما دوتے آ امرو مِش لگانو؟
امتیاز دوتے آ تینا اریسہ پارے: گر نا پاسو آ مُڑدہ مَنٹ ئسر گند کریسر، شار اٹ گند تا بے سُکون کریسس ئس، چُنک بھلن نیاڑی نرینہ کل ءِ گند اٹ تینا بے جارات کریسر، اوفتا گند آن پین بھازا کُچک و ڈھونڈ خور ساداک مُچ مننگ ئسرہ ہرافتیان علاقہ والاک بیزار مسوسر، ہرافتا گند آن خڑک نا تا ایلو مڑدہ آک ہم گند کننگ ئسرہ گڑا درین ای و سنگت حئی کھڈ کرین تا، گڑاس تا گر ئٹی کھڈ مسر گڑاس تا مونی جند ناتا شار تے آ مون تسن، داسا دیخس گند تا کم مسونے ولے ڈھونڈ تا ہمو گند گڑاس مڑدہ ءِ گند بشخانے۔ پد اٹ گڑاس سنگت سلوک اریر داسا اوفتا زمہداری ءِ کہ ایلو ڈھونڈ آتیان علاقہ ءِ صاف کیر۔
ای ناگمان توار اس خلکوٹ او ایلم!
ہنداڑتون امتیاز چُپ کرے کنا پاری غا اُرا پارے: انت مس؟
کنے مخنگ ہلک ولے بد اخلاقی حرکت اس لگا کنے تو مخنگ ءِ توریسہ پاریٹ: ایلم کس اف دیر آ اُمیت کننگ اس؟ دنا پاننگ اُس؟ نما خواری تیکن ندر ولے دا بھلا شار آن زندہ ءُ چار دو تما نمے وا ہمو چار آن اِرٹ ءِ ہندا ڈھونڈ آتا گند تینا کرے، نمے ایلم ضیاء دا ہیت نا پاتنے؟
امتیاز بشخندہ کریسہ پارے: پھل او ہم اگہ ڈھونڈ نا گند ان پدی سلوک ءُ گڑا اوفک ہم مڑدہ تا شمار ءُ دا دمز تیوہ غاتا مونا لچانے، کس اس داڑان تینے صاف کیک کس اس ہندادے صاف سرپند مریک، ہمو ہرا درو اوار ئسر اینو وا مون آ تینا دمز ءِ گچین کرسا خوشانو او ہم جوان پہہ مریرہ کہ انت خازگ اس خوشان تینا زی آ، ایلو ہرا اینو دا دمز، دا گند آن بچفینو تینے ہمو سلامت مرور دا شار دا مخلوق ءِ دا پَٹ و جل مش سوہندہ ٹاکاری مِشک بیل مولہ و ملغوے نا ارمان تے پورا کرور سینہ ترور سُم خلور، ہمو لمہ تا حلالی آ فرزند آک مرور۔
نن دیخس مجلس کریسہ کرّی نا رہی آ سر مسون۔ داڑے اسہ پڑچ اس شاغوک ئسک، بالشت آتیا اِرا پیر مڑد ٹیک خلوک اسٹ ایلو تو مجلس تا چَس ہلنگ ئسر۔ نن سر مسون سلام شاغان دو ہلکن، حئی ہندا پیر مڑد آ تے آن اسٹ نا رہی آ زُنڈا ای ہمو پیر مڑد ءِ درست کریٹ او حئی نا ابا حاجی محمد رمضان ئسک، پیہن آ ریش نورانی آدروشم تے، پُر فکر آ خن تیتو، جوڑ تے آ دیخس بشخندہ ہتریسا حئی آن سوج کرے: کنا مار ، داہمو حئی ءِ شار اٹ چکر کروکا۔
حئی کاٹم شیف پڑچ اٹ اُریسہ پارے: جی ابا دا ہمودے۔
ای خُوشا چک ءِ ہڑساٹ پیر انگا بابو ننا بابو نوروز تولوک ئسک پارے: ورنا قوم تو اُستان دیک قوم ءِ استان دپیس۔ دا ورناک اخس سال آن پد بسر نی ہم بریسک ولے تینا قوم اٹ سخاوت بشخیسہ،
ہنداڑ تو اسہ جوان سالہ عمر اس بسک سنگتاتے تھاس اسیٹی دیر تریسہ کنے آ تھاس ءِ مونی کرے ای مون ءِ بڑزا کریٹ دا چُنکا مجید جان ئسک ای دیر تے ہلکٹ مجید کنا خُڑک آ توسک مجلس کرے گیڑاس تینا درستی آ سنگتاتا بابت سوج کرے ہرافتا ڈس کنتو دا علاقہ تیٹ الو، ہرا تینا زند اٹ کل ءِ گیرام کریسر ہناسر۔
لوڑ و دمز دیخس کم مسک ضیاء کنے ارفے سر ہلکن وا شار نا کنڈا دیخس مونا بسون ضیاء کنے پارے: سنگت داکان مونا سفر نُما کوپہ ٹے داکان مونی نا مزل نا کسر پاش ءِ بس دیخس گام کرک سر مریسہ تے دا دمز، دا لوڑ وختی ءُ نم دیخس حوصلہ ءِ زندہ تخبو دا نما حوصلہ نا بُڑزی آن باز شیف ءُ مز ءُ دافتے سینہ تیٹ تسورے داکان مونی ہر مون صاف مرو ہر جوڑک پالر ہر دروشم گل و بال مرو ہر جون زندہ مرو ولے اُوفتے زندہ تخنگ کن اوفتے بشخندہ کرفنگ کے مون تے صاف کننگ کن نمے پند کروہی ءِ، ڈُک سگوئی ءِ خوار مروئی ءِ جوزہ کروئی ءِ بس ہمت ءِ گیرام کپیرے۔ ضیاء سلیس کنے پارے ای داسہ واپس مریوہ۔ ہندا ہیت ءِ کریسہ او مونے ہڑسا کِرّی نا پارہ غا، سنگت آتیکن سر ہلک۔
ای توار کریٹ، سوج کریٹ: سنگت ای دیر آ کاؤ، دیر اے پٹیو دا مُڑدہ تا شار اٹ امر اوفتے درست کیو کنا کوپہ آک ہرافتے گڈیکو وار نی خناس ہراڑیکو؟
ضیاء چک ءِ ہڑسیسہ شاموز نا مش نا پارہ غا دو ءِ تینا تورے۔ شاموز نا لَٹ آ خاخر ئسے نا روشنائی ٹی منہ دروشم دنز نا صافی تون درست مسر۔
ای ہم خلق ءِ یلہ کریٹ و شاموز نا مَش اکن سر ہلکٹ۔
