آزمانک
“سوبدار یا گَدّار……؟”
(چہ براہوئی ادب ءَ)
آزمانکار:.. رحیم زام
رجانک:.. خلیل بلوچ
زمین ءَ وارت یا آزمان ءَ ایر بُرت، گواچن کَسّ ءَ مالُوم نہ اَت، کَسے گُشیت کہ آئی ءِ سنگَتاں آئی ءَ را کوہ ءُ گَیابانی نیام ءَ مَرگ ءِ بَگل ءَ یلا داتگ- کَسے گوشاں دست ایر کنان ءَ توبہ کَنت ءُ گُشیت ” آئی ءَ مَردمانی گوما چے کُتگ کہ چُشیں روچ گِندگ ءَ اِنت !”
ھَمے وڑ ءَ مھلُوک آئی ءِ لوگ ءِ مردُماں تسلّا دَیَگ ءِ ھاترا ھم شُت آں ءُ وھد ئے آئی ءِ لوگ ءَ چہ واتَر بُوتاں گُڑا ھمے گَپ جَت اِش کہ اِچ نہ بُوتا ایشی زھگ ءَ، بَلا ئے ءَ دَزگیر نہ کُتَگ، ایوکا گِس ءِ جیڑہ ءُ جنجال، ھمے بے روزگاری ءِ شِگاناں چہ شِزار بُوتَگ ءُ گِس ئےِ یَلا داتَگ- بلوچی بَتل ئے “ھر کَس ءِ کَچّ چہ آئی ءِ گَپّاں زاھِر بِئیت”، وھدئے مھلُوک ءَ آئی ءِ ھِلاپ ءَ گَپّ ءَ جَت، ءُ وھدئے آئی ءِ ھَک ءَ، ھمے وَڑ ءَ وھد گوزان اَت-
مھلوک وتی وھد ءِ گُوازینگ ءِ ھاترا آھانی لوگ ءَ شُت اَنت، ھاسیں گَپ اِش ءَ نہ کُت بلئے آئی ءِ لوگ ءِ مردُمانی ٹَپّ اِش زَلُور تازہ کُت اَنت، اَنّی یک سالے ءَ پَد کَسے ءَ آئی ءِ لوگ ءِ مردمانی درد ءُ گَم ءَ اِچ کار نیست اَت، ھَر کَسّ وتی زِند ءِ جیڑہ ءُ جنجالاں مُشکول اَت آئی ءَ چہ بیھال بوت اَنت-
آئی ءِ لوگ ءَ ھزاراں مُراد دِل ءَ داروکیں، آئی ءِ مات ھم اَست اَت کہ وَتی زِند ءِ گُڈّی روچاں گوازینگ ءَ اَت، ءُ وتی بَچّ ءِ وَشّیانی جاگہہ ءَ آئی اے ڈَؤلا زِندَگ درگور بئیگ ءَ ایوکا گَم ءِ اَرس رِیچَگ ءَ اَت- ھَمے ڈَؤلا آئی ءِ کَسانیں گُہاراں مُدام جُست ءَ کُت کہ مات اَمّئے بِرات کُجا شُتگ؟ مات ءَ پَسّہ ءَ دات؛ پَردیس ءَ شُتگ شُمئے ھاترا چیزّ کاریت، دُتُّک، مَنگلیکّ- ءُ ھمے ڈؤلا آئی ءِ کَسانیں گُہاراں تَسَلّا دَیان ئے کُت-
اے تَسلّا کَسانیں گُہارانی ھاترا باز اتاں، بَلئے مَزَنیں گُہار ءُ براتانی چے کہ چہ مات ءَ جُست کُرت ھم نہ کُت اَنت کہ آھانی برات کَدیں کئیت، لالا کَدیں کئیت؟
وھدئے ترانگ چہ ھَدّ ءَ گیش ءَ بُوت اَنت گُڑا گُہاراں وتی اَرس گُشان ءِ لَمب ءَ ساپ ءَ کُت اَنت ءُ دُگنیا ءِ دود ءُ ربیدگاں وتا مُشکول ءَ کُت اَنت ءُ وتا تَسلّا دَیان ءَ گُشَگ ءَ لَگ اتاں کہ مہمان آیگ ءَ انت آھانی مہمانداری ءِ ھاترا تیاری کَنَگی اِنت، ھمے ھال گُؤنڈیں برات ءِ ات کہ مَستریں برات ءِ رؤگ ءَ پَد لوگ ءِ توامیں ھرچ ءُ درچانی زمہواری ھمائیگ اَت، آئی ءَ لوگ ءِ توامیں جیڑہ ءُ جنجالانی دیمپانی کَنَگی اَت، ھر وھد آئی ءِ گُہاراں شِگان ءَ جَت کہ تئی سِنگ ءِ دِل یے، ترا برات ءِ رؤگ ءِ اِچ گَم نیست ءُ ارس گوارگ ءَ تو وتی شان ءِ ھلاپ لیکھگ ءَ ئےِ، بلئے برات ءِ دِل ءِ ھال کئے ءَ مالُوم اَت کہ برات ءِ دل ٹُکُّر ٹُکُّر ات، برات چے چے جیڑگ ءَ ات، چونیں آس ءِ زَراب ئے ات کہ برات ءَ چہ تہا سوچگ ءَ ات- یک آسکوہ یے ءِ وڑا لہتیں سال ءِ ھاموشی ءَ رَند ترکّیت ءُ انچو زَراب دَنت کہ آس ءِ سارت کنگ ئےِ مردم ءِ وس ءَ چہ ڈَنّ بئیت، آئی چُپی ءِ تہا ھما زِر ءِ چُپی مان ات-
شَپ ءَ دُراھیں مھلوک وَپسگ ءَ شُت انت بلئے آئی ءِ مات ءَ مُدام ھما مُساپر ءِ ھاترا شَپ ءِ تہاری ءَ کندیل یے رژنا کُتَگ کہ بلکیں مرچی بَیت، جیڑگ ءِ گَپ ایش ات کہ ایوکا شَپ ءِ ودار پرچا، روچ ءَ پرچا نا؟!!
ھما روچ ھم آتک کہ کَسّ ءَ ھیال ھم نہ کُت کہ چُش ھم بِئیت-
گیابان ءِ آس ءِ وڑا اے گَپ میتگ ءِ دُراھیں دَمک ءُ دراں تالان بُوت کہ دوستین یاگی بوتگ-
دوستین یاگی بوُتگ…… آھ چون….؟
چون؟….. چون ءَ یَل دَئے اے بگُش پرچا؟
پرچا وَ ھَیر ؟….. کئے ءَ چہ یاگی بُوتگ؟
ھُدا بِزانت…………!!
گُڑا آسر چے بئیت…….؟
سوبدار یا گَدّار؟…… اے گَپ کئے ءَ گُشت کَسّ ءَ مالُوم نہ اَت.
گَدّار اڑے اے وَ گَدّار یے…..اے گَپ ءَ گوں کُل تپاک اتاں کہ دوستین گَدّار یے-.ھمے گَدّار ءِ گَپ ءَ پَد کَسّ ءَ اے گَپ ءِ پَسّہ نہ دات کہ کسّے ءَ گَدّار گُشگ ءِ ھَک کئے ءَ گون اِنت؟
مات……. گُہار……… برات….. دراھینانی کِرّا ھمے گَپ سر بُوت کہ دوستین گَدّار یے، ھمے گَپ ءَ گوں مات ءِ ارس ریچگ ءَ لَگ اتاں، ارساں ریچاں ءَ دل ءِ کُلّیں مُراد ھم گوں وت بُرت اَنت…….. بلئے مات وَ مات ئےِ بَچ شرّ بئیت یا ھراب…. آئی ءِ دِل ءِ درد کم نہ بنت…..گُہار ارسانی ساپ کنگ ءَ دزگَٹّ اتاں، نی وَ ارسانی ساپ کنگ ءِ نوبت پَشت نہ کَپتگ ارس پِٹّ پِٹّ ءَ ریچان اتاں کہ گوات ءَ ھُشک ءَ کُت انت، برات ءَ اے گَپ ءِ اُشکنگ ءَ پد لہتیں روچ پہ ھاموشی گوازینت، بلئے پدا دل ئے داشت نہ کُت، یک روچ ئےِ گوں پُرّیں آواز ءَ کَندگ ءَ لگ اِت، کَندگ کَندگ ءَ دگہ بازیں یے کَندگ ءَ پَرمائینت-
گوں وتا گَپ کنان ءَ گُشت یے اَجَب ایں دود انت اے دُگنیا ءِ، وتی لوگ ئےِ یَلا دات، وتی وانگ یے نیمگ کُت ءُ یَلا دات،…… وتی مات ءُ گُہارانی ھما وشّیانی ھیال ئےِ نہ کُت کہ پہ آئی ءِ سِیر ءُ زھگانی ھاترا ات انت ءُ دگہ انچیں وشّی کہ آئی ءَ اَبید ھوادگ ات انت،….
بلئے اَنگت مھلوک آئی ءَ گَدّار گُشگ ءَ اِنت-!!
پَدا شَپ بُوت مات ءَ کَندیل رُژنا کُت ءُ دَریگ ءِ نَزّیک ءَ ایر کُت…..
سُہب بُوت ءُ روچ آتک ءُ ھتم بُوت پدا شَپ ات ءُ مات ءِ دَست ءَ کَندیل ات ءُ نیم رُژنا اَت، چُشیں بازیں شَپ آتک ءُ روچ بُوت انت بلئے ھمُک شَپ کَندیل نیم رُژنا ات ءُ دریگ ءِ نَزّیک ءَ ایر ات…..
بلئے دوستین ءِ نام ءُ توار نیست اَت.!!
بلئے یک شَپ ئے لوگ ءِ دیم پہ دیم ءِ کوہ ءِ سرا رُژنائی یے چیدگ ءِ وڑا زاھر ات-
مات ءَ بِچکندگ یے جَت،…. اے بچکندگ مزنیں وھد ئےِ پَد آئی چہرگ ءَ گندگ بئیگ ءَ ات- دوستین ءِ برات ئےِ ءَ چہ مات ءَ جُست کُت:
” چے بُوت مات…! مرچی تَو بِچکندگ ءَ ئےِ؟”
مات ءَ پَسّہ دات گُشت:
” منی بَچ دوستین آتکا بُرو چہ کوہ ءَ بیار ئےِ”
برات ھبَکّہ بُوت ءُ مات ءِ نیمگا چارت ئےِ- آئی ءَ بھیسہ نہ ات کہ دوستین واتر بِئیت بلئے مات ءِ بِچکندگ یے چارت ءُ دیم پہ رُژنائی ءَ رؤگ ءَ لَگ اِت-
ھؤدا رَست تَہ دیست ئےِ اے ھما چیدگ اِنت کہ ایشی باروا یک لَچّہ کار ئےِ ءَ وتی ھیال درشان کُتگ اِت انت….. اے ھما چیدگ اِنت……
ھُؤدا یک لشکرے ءَ وتاخ کُتگ ات، آھاں دوستین ءَ آئی ءِ برات ءَ گوں رھادگ کُت، دوستین ءِ برات چہ لشکر ءَ جُست ئے کنگ ءَ اَت بلئے ھمے وھد ءَ چیدگ ءِ رُژنائی زیات بُوت، آئی ءَ رُژنائی زیات بئیگ ءَ دیست تَہ ھاموش بُوت-
وھدے دوستین ءِ برات ءَ آئی ءَ مات ءِ دیما آرت گُڑا مات ءَ بِچکندگ یے جَت ءُ جُست ئےِ کُت،……. سوبدار یا گَدّار…….
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔☆/☆/☆۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
آزمانکار ءِ باروا:
“عبدالرحیم زام” بلوچستان ءِ دَمَگ نوشکی ءِ ورنائیں لَچّہ کار ءُ آزمانکار یے کہ وتی ماتی زُوان ” براہوئی” ءِ تہا لَچّہ ءُ آزمانک نبیسیت، آئی ءِ آزمانکانی کتاب ” کَنا بہشت” (منی بہشت) 2016 ءَ شِنگ بوتگ، ءُ مرچاں گوں “اوتان کلچر اکیڈمی” ءَ ھمگرنچ اِنت.
